της Σοφίας Στεφανίδου
Είναι κοινό μυστικό ότι οι σχολικές εορτές με αφορμή τις επετείους σημαντικών ιστορικών γεγονότων , όπως η 28η Οκτωβρίου,η 17 Νοέμβρη και η 25η Μαρτίου, αντιμετωπίζονται από τους μαθητές/τριες με σχετική ή απόλυτη αδιαφορία, ενώ, στην καλύτερη περίπτωση δεν προσφέρουν κάτι ουσιαστικό στην εμβάθυνση της ιστορικής συνείδησης.
Το θεατρικό που ακολουθεί επιδιώκει να αποτελέσει ένα “Μάθημα Ιστορίας”, όπως είναι και ο τίτλος του. Σημαντικό είναι να προηγηθεί ουσιαστική συζήτηση και διερεύνηση , μέσα στην τάξη για τη ναζιστική ιδεολογία και τη συσχέτισή του με το σήμερα.
ΕΔΩ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΜΕ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ 28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2023
ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ ΓΙΟΡΤΗ 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2023 (volume I)
(βασισμένο σε ιδέα από το θεατρικό έργο του Σάκη Σερέφα “Μάθημα Ιστορίας”, εκδ. ΚΑΠΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ, 2022)
ΑΥΤΟΣ (στέκεται πίσω από ένα αναλόγιο, στο οποίο υπάρχουν χαρτιά. Η οθόνη προβολής εικόνων πίσω του. Πάνω της προβάλλεται η λέξη “Η ΠΟΡΤΑ”. Πάνω στη σκηνή βρίσκονται μια σειρά από επτά καθίσματα, κενά, εκτός από ένα στο οποίο κάθεται ΑΥΤΗ, μια επιμελέστατη μαθήτρια και παρακολουθεί την ομιλία-μάθημα, κρατώντας σημειώσεις σε ένα τετράδιο. ΑΥΤΟΣ απευθύνεται στα κενά καθίσματα και σε ΑΥΤΗ κι όχι στους θεατές).
ΑΥΤΟΣ: Όλα ξεκίνησαν από μια πόρτα. Αυτήν!(Δείχνει την οθόνη προβολής και πατάει ένα τηλεκοντρόλ που κρατά στο χέρι του. Στην οθόνη εμφανίζεται ο Μ. Αλέξανδρος. Αμήχανα). Εεε, μισό λεπτό, αυτό είναι από άλλο μάθημα ιστορίας.( Πατάει ξανά το τηλεκοντρόλ και εμφανίζεται η επόμενη εικόνα) (1)
Ναι, καλά καταλάβατε. Η Τσιμισκή είναι, στο κέντρο της θεσσαλονίκης. Εκεί βρισκόταν αυτή η πόρτα. Σε αυτό το σημείο που σήμερα καθημερινά περνάνε οι Θεσσαλονικείς να κάνουν τα ψώνια τους. Berska, pull & bear, zara κ.α.- ξέρετε, εσείς…
Σήμερα, όμως, δεν βρίσκεται εκεί αυτή η πόρτα. Την ξήλωσαν. Οπότε μπορείτε να τη δείτε μόνο με τα μάτια της φαντασίας σας. Όλοι φοράτε ένα ζευγάρι από τέτοια. Σας παρακαλώ, ενεργοποιήστε τα αμέσως (ταμπούρλο)…1-2-3… Εντάξει; Την είδατε τώρα; Τέλεια!
Πίσω από αυτή την πόρτα, 80 χρόνια πριν βρισκόταν η έδρα της GFP (Geheimnische Feldpolizei) (το προφέρει με στόμφο, συλλαβιστά και περιπαικτικά), δηλαδή της μυστικής στρατιωτικής αστυνομίας των ΝΑΖΙ. Ένα από τα πιο τρομακτικά κτήρια της Κατοχής. Όποιος έμπαινε εδώ δεν ήξερε αν θα βγει.
ΦΩΝΗ OFF- (Πέτρος Κοντούδης, Θεσσαλονικιός, κρατούμενος και στα χιτλερικά στρατόπεδα του Άουσβιτς, του Μπιργκενάου και του Μπούχενβαλντ)
«… μια νύχτα του Νοεμβρίου του 1942 οδηγήθηκα στην αίθουσα ανακρίσεων του μεγάρου της Τσιμισκή 72, «για να δώσω μερικές πληροφορίες» στην υπηρεσία της GFP. Προηγούνταν ένας άλλος «ανακρινόμενος». Ένας νεαρός, εργάτης αν κρίνει κανείς από την περιβολή του.
Τον είχαν καθισμένο δίπλα σε ένα μεγάλο τραπέζι. Το δεξί του χέρι ήταν περασμένο σε μια παράξενη χειροπέδη που ήταν βιδωμένη επάνω στο τραπέζι. Νόμισα ότι επρόκειτο περί μέτρου προφυλακτικού κατά ενδεχόμενης απόδρασης και το βρήκα υπερβολικό. Πως θα ήταν δυνατόν και εάν έμενε μόνος του να δραπετεύσει ο άνθρωπος από τον τέταρτο όροφο του μεγάρου, όπου ήταν η «αίθουσα ανακρίσεων»;
Σε λίγο ο ανακριτής, ο υπολοχαγός Χέρτελ, μου έδωσε να εννοήσω την πραγματική αξία της χειροπέδης.(ΕΙΚΟΝΑ 3) (Έπιασε τα δάχτυλα του δεξιού χεριού του «ανακρινόμενου» και ένα-ένα τα έσπασε! Η αίθουσα γέμισε από τις κραυγές πόνου του θύματος και από το απαίσιο «κρακ – κρακ» (ακούγεται ήχος σπασίματος) που έκανε το σπάσιμο των κλειδώσεων των δακτύλων του. Δεν είπε τίποτε ή γιατί δεν ήθελε ή γιατί, όπως συνέβαινε στις περισσότερες περιστάσεις, δεν ήξερε τίποτα.
Τον έσυραν σαν ψόφιο σκυλί έξω από την αίθουσα. Γελαστοί και χαρούμενοι. Ευχαριστημένοι ασφαλώς γιατί εκτελούσαν πιστά τις διαταγές που τους είχαν δοθεί και συγχρόνως το καθήκον τους σαν Γερμανοί… πατριώτες!
Νόμισα πως θα περνούσα κι’ εγώ με τη σειρά μου από τη δοκιμασία της «χειροπέδης»…
Για μένα όμως οι «ανακριτές» προόριζαν άλλο σύστημα «ανακρίσεως». Ύστερα από μερικές τυπικές ερωτήσεις […]οδηγήθηκα στο προσωρινό κρατητήριο που βρισκόταν στο υπόγειο του μεγάρου.
Εκεί μέσα στο ημίφως, ξεχώριζαν οι σκιές δύο ανθρώπων. Ο ένας, από το κάτωχρο πρόσωπο του οποίου έφευγε ποτάμι ο ιδρώτας, ήταν ξαπλωμένος στο πάτωμα και βογκούσε. Από τα δάχτυλά του έτρεχε ποτάμι το αίμα.
-Του έβγαλαν τα νύχια και έχει ακατάσχετη αιμορραγία, με πληροφόρησε ο άλλος. Έσκισα το πουκάμισό μου και προσπάθησα με κάτι λωρίδες που έκανα να σταματήσω το αίμα, αλλά δεν το κατόρθωσα. Θα πεθάνει, αν συνεχιστεί αυτό το κακό ως το πρωί.
-Μακάρι… Να ησυχάσω για πάντα, ψιθύρισε με σβησμένη φωνή ο άνθρωπος χωρίς νύχια».
(στο άντρο του «510»,«Βοσπόρειον Μέγαρον», στην οδό Αριστοτέλους 6):
«Στο βάθος του δευτέρου πατώματος, ήταν μια πόρτα που έφερε την πινακίδα «Γραφείον Εγκληματικών Υποθέσεων».[…]Μας έσπρωξαν οκτώ άτομα μέσα στην αίθουσα[…] Στο βάθος ένα τραπέζι που χρησιμοποιούσαν για γραφείο. Δίπλα στο τραπέζι μια πολυθρόνα που θύμιζε πολύ τις πολυθρόνες που χρησιμοποιούν οι οδοντίατροι. Επάνω από την πολυθρόνα, κρέμονταν μια σιδερένια κάσκα, που έμοιαζε πολύ με εκείνες τις κάσκες που χρησιμοποιούν οι κομμωτές για το περμανάντ. (ΕΙΚΟΝΑ 4)
Τοποθέτησαν έναν από τους προς «ανάκριση» επάνω στην πολυθρόνα, τον έδεσαν σφιχτά και του πέρασαν την κάσκα στο κεφάλι. Ύστερα ένας Γερμανός με άσπρη μπλούζα, σα να ήταν νοσοκόμος, γύρισε ένα διακόπτη. Ο «ανακρινόμενος» άρχισε να ουρλιάζει από τον πόνο και στο τέλος λιποθύμησε. Από τους κροτάφους του έτρεχε άφθονο αίμα. Το στεφάνι του είχε σφίξει το κρανίο μέχρι διαρρήξεως.
Ύστερα ήρθε η σειρά του δεύτερου… του τρίτου, ο οποίος πέθανε κατά την «ανάκριση» γιατί, ίσως από κακό υπολογισμό, πολτοποιήθηκε το κρανίο του. Θυμάμαι σαν τώρα ότι χύθηκαν τα μάτια του.
Στο ίδιο δωμάτιο λειτουργούσε και το σύστημα της «επιστημονικής ανακρίσεως» την οποία υπέστην λίγες μέρες πριν με φορτώσουν στο βαγόνι για το Άουσβιτς.
Με έδεσαν στην ίδια πολυθρόνα που είχαν δέσει τους άλλους τρεις και μου πέρασαν στους αστραγάλους και καρπούς των χεριών κάτι λεπτούς, μεταλλικούς κρίκους. Ύστερα ο Γερμανός με την άσπρη μπλούζα γύρισε ένα διακόπτη. Στην αρχή ένοιωσα ένα ελαφρύ μούδιασμα, το οποίο διαδέχθηκε στο κορμί μου ένας πόνος που ολοένα γίνονταν σφοδρότερος. Πόσο κράτησε το μαρτύριό μου δεν ξέρω. Μου φάνηκε όμως ένας ολόκληρος αιώνας. Ούτε ξέρω πως και πότε με μετέφεραν στα κρατητήρια, γιατί εν τω μεταξύ είχα λιποθυμήσει.
Επί 15 μέρες δεν μπορούσα να κάνω ούτε την παραμικρή κίνηση. Το ηλεκτρικό ρεύμα είχε παραλύσει το νευρικό μου σύστημα”.
(Το τραγικό της υπόθεσης με το κτήριο της Τσιμισκή 72, είναι ότι, όπως έγραψε η γνωστή δεξιά εφημερίδα της Θεσσαλονίκης “Το Φως”,τον Μάρτιο του 1945, εκεί εγκαταστάθηκαν αμέσως μετά την απελευθέρωση τα γραφεία του “Λαϊκού Κόμματος!!!)
ΑΥΤΟΣ- (βάζοντας ένα σακάκι)
Λοιπόν, ώρα διαγωνίσματος. Παρακαλώ απαντήστε στην παρακάτω ερώτηση (ΘΕΜΑ Α), επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις επιλογές α,β,γ: Ο Πέτρος Κοντούδης φυλακίστηκε και βασανίστηκε επειδή α) ο Ερμής ήταν ανάδρομος στο ζώδιό του, β) Mε ατομική του ευθύνη μπήκε σε λάθος πόρτα, γ) τον μισούσε ο βασανιστής του.
ΘΕΜΑ Β: Καταγράψτε τις σκέψεις για μια σύγχρονη, καινοτόμα, εμπορική αξιοποίηση της ΠΟΡΤΑΣ. Για π.χ. θα μπορούσε να μπει μια ταμπελίτσα, ώστε να έρχονται τουρίστες να φωτογραφίζονται , κόβοντας εισιτήριο ή κάποια διάσημα μοντέλα ρούχων να βγαίνουν από την πόρτα και να δημιουργηθεί ένα story στο instagram με εκατομμύρια αναρτήσεις στο διαδίκτυο.
Ευχαριστούμε που μοιραστήκατε τις σκέψεις σας.
(Παύση)
(Βγάζει το σακάκι).Ήρθε η ώρα να περάσουμε στην επόμενη ενότητα.
ΑΥΤΟΣ: Στρατόπεδα συγκέντρωσης δημιουργήθηκαν στη Γερμανία ήδη από τις αρχές της Ναζιστικής διακυβέρνησης το 1933. Σε αυτά οι Γερμανοί Ναζί φυλάκισαν τους πολιτικούς αντιπάλους τους (κομμουνιστές, αντιφρονούντες) και ανεπιθύμητα άτομα (ομοφυλόφιλους, τσιγγάνους, Εβραίους, Μάρτυρες του Ιεχωβά). Μέχρι το 1939 είχαν τεθεί σε λειτουργία έξι από τα μεγαλύτερα στρατόπεδα συγκέντρωσης: το Νταχάου (1933) (ΕΙΚΟΝΑ 5), το Σάξενχαουζεν (1936)(ΕΙΚΟΝΑ 6), το Μπούχενβαλντ (1937)(ΕΙΚΟΝΑ 7), το Φλόσενμπεργκ (1938)(ΕΙΚΟΝΑ 8), το Μαουτχάουζεν (1938)(ΕΙΚΟΝΑ 9) και το Ράβενσμπρικ (1939) (ΕΙΚΟΝΑ 10).(στην εκφώνηση κάθε στρατοπέδου, προβάλλεται και η εικόνα του αντίστοιχου)
Το 1938 τα Ες-Ες άρχισαν να εκμεταλλεύονται την καταναγκαστική εργασία σε αυτά τα στρατόπεδα με σκοπό το κέρδος. Πολλές γερμανικές και ξένες εταιρίες, όπως η FORD (ΕΙΚΟΝΑ 11), IBM(ΕΙΚΟΝΑ 12), GENERAL MOTORS (ΕΙΚΟΝΑ 13),KODAK (ΕΙΚΟΝΑ 14), BMW (ΕΙΚΟΝΑ 15), AUDI ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΛΕΣ(ΕΙΚΟΝΑ 16) (στην εκφώνηση κάθε εταιρείας, προβάλλεται και η εικόνα της αντίστοιχης), χρησιμοποίησαν εργατικό δυναμικό από στρατόπεδα συγκέντρωσης. Απολογισμός: εκατομμύρια άνθρωποι εξοντώθηκαν (ΕΙΚΟΝΑ 17), βασανίστηκαν (ΕΙΚΟΝΑ 18), ταπεινώθηκαν (ΕΙΚΟΝΑ 19)!
ΑΥΤΗ:(σηκώνει το χέρι, δειλά δειλά): Μα, γιατί οι Γερμανοί πολίτες δεν αντέδρασαν;
ΑΥΤΟΣ: Ενδιαφέρουσα ερώτηση! Ας πάρουμε τα πράγματα με μια σειρά: 20 χρόνια πριν το 1914, ξεκίνησε ο Α΄Π.Π.-αυτό είναι σε άλλο μάθημα. Ένας πόλεμος που στόχευε στην αναδιανομή του πλανήτη για τα συμφέροντα των μεγάλων εταιρειών, βιομηχάνων, εφοπλιστών, τραπεζιτών. Ο πόλεμος τελείωσε με ταπεινωτική ήττα της Γερμανίας. Ο γερμανικός λαός ζούσε μέσα στην εξαθλίωση και την ταπείνωση. Οι Γερμανοί αστοί, όμως, για να προλάβουν πιθανή εργατική εξέγερση και για να προετοιμάσουν το λαό να ξαναπολεμήσει- είναι γνωστό ότι δεν πολεμούν ούτε οι ίδιοι , ούτε τα παιδιά τους-κατασκεύασαν έναν “εθνικό εχθρό” και έναν “εθνικό μύθο”. Ποιον; Ότι, τάχα, οι άλλες δυνάμεις θέλουν να ταπεινώσουν το γερμανικό λαό που είναι ανώτερος και να του στερήσουν το “ζωτικό του χώρο”.
ΑΥΤΗ: Κατάλαβα!, όσο οι πλούσιοι και ισχυροί και οι κυβερνήσεις τους μας κλέβουν τη ζωή, τόσο μας ταΐζουν με έθνος και φυλή!
Κάτι μου θυμίζει κάτι αυτό… (προβάλλεται χάρτης με τις εταιρείες εξόρυξης υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο).(ΕΙΚΟΝΑ 20) και (ΕΙΚΟΝΑ 20Α)
ΑΥΤΟΣ: Μμμ (κουνά το κεφάλι καταφατικά
(Βάζει το σακάκι).: Θα κλείσουμε αυτή την ενότητα θέτοντας ένα ερώτημα που εγείρει, ωστόσο, ένα σημαντικό προβληματισμό. Παρακαλώ, τα χέρια όλων πάνω στο μπάζερ (ταμπούρλο). Ο νικητής κερδίζει ένα κουπόνι για φρέντο στα cuffin islands : πόσες φορές πρέπει να επαναλάβει κάποιος την κλίση του ουσιαστικού “πατριώτης”-ξέρετε, ο πατριώτης, του πατριώτου, τον πατριώτη κ.λ.π.- για να ενδυθεί την έννοια;
(Βγάζει το σακάκι).Και τώρα είναι η ώρα να ακούσουμε ένα πολύ γνωστό “πατριώτη”!!!….(ΕΙΚΟΝΑ 21) “ΟΜΙΛΙΑ ΧΙΤΛΕΡ”:
(ακούγεται η φωνή του , ενώ εμφανίζεται στη σκηνή ένας μαθητής ντυμένος παλιάτσος με περικεφαλαία, βαμμένος στο πρόσωπο με λευκό χρώμα και μιμούμενος σαρκαστικά το Χίτλερ. Άλλοι μαθητές ντυμένοι με μαύρα και ναζιστικά σύμβολα, παρελαύνουν κρατώντας πλακάτ με συνθήματα)
– Αίμα- τιμή, έθνος-φυλή! Η φυλή μας είναι ανώτερη από τις άλλες!
-ΕΞΩ ΟΙ ΞΕΝΟΙ/ΝΑ ΞΕΒΡΩΜΙΣΕΙ Ο ΤΟΠΟΣ !
-Ομοφυλόφιλοι, άνθρωποι με αναπηρίες δεν έχουν καμία αξία! Υποχρεωτική στείρωση και απαγόρευση γάμου !
-Kαθηγητές, επιστήμονες και μαθητές υποχρεούνται να υποστηρίζουν τις θέσεις αυτές μέσα και έξω από το σχολείο. “Χάϊλ Χίτλερ!”.
-Η γυναίκα είναι μόνο για παιδιά, κουζίνα, εκκλησία!
-Απαγορεύονται τα σωματεία και οι απεργίες που υπονομεύουν την ευημερία της οικονομίας.
-Συγγραφείς και καλλιτέχνες της “εκφυλισμένης τέχνης” διώκονται και τα έργα τους απαγορεύονται.
-ΟΛΟΙ ΘΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝΤΑΙ, προκειμένου να διαφυλαχθεί η ασφάλεια και η τάξη. Drones, κάμερες, ασφαλίτες στην υπηρεσία του έθνους!
-Tο μοναδικό κόμμα που υφίσταται στη Γερμανία είναι το Ναζιστικό!- εξάλλου, μας ψήφισε ο λαός!!!
(ένας μαθητής πετάγεται από το πλάι, κρατώντας βιβλία αρχαίων ελληνων συγγραφέων φωνάζοντας) : Και μην ξεχνάτε, όσο εγώ πουλάω, εσείς παραγγέλνετε! Με ένα απλό τηλεφώνημα! Τα λιγουρεύεστε: Όλα με 30 ευρώ!
(Παύση)
ΑΥΤΟΣ-Ενότητα 3: Η αντίσταση των Ελλήνων στο ναζισμό! Όχι, αγαπητοί μου και αγαπητές. Δεν αντιστάθηκαν όλοι στη ναζιστική κατοχή.
Εδώ βλέπετε την είσοδο των γερμανικών αρμάτων στην πόλη της Θεσσαλονίκης (ΕΙΚΟΝΑ 22). Που βρίσκονται οι κάτοικοι της πόλης; Κλεισμένοι στα σπίτια τους! Κάποιοι, βέβαια, Έλληνες, «πατριώτες», συγκεντρώνονται να τους υποδεχτούν , χειροκροτούν και χαιρετούν ναζιστικά!
Επόμενη διαφάνεια (ΕΙΚΟΝΑ 23):
Ο (διορισμένος επί Μεταξά) δήμαρχος της πόλης Κώστας Μερκουρίου και ο στρατιωτικός διοικητής Αντιστράτηγος Νικόλαος Ραγκαβής υποδέχονται τους Γερμανούς για να τους παραδώσουν την πόλη.
ΑΥΤΗ: (Διαβάζει από την ανακοίνωση του δημάρχου)(ΕΙΚΟΝΑ 24): “ο λαός της Θεσσαλονίκης να είναι βέβαιος ότι τίθεται υπό την προστασία ενός έθνους γενναίου και ευγενούς. Δεν έχει να φοβηθεί τίποτε. Καλούμε όλους να δείξουν εμπιστοσύνη στο Στρατό της Γερμανίας. Αυτό το καθήκον επιβάλλει ο πατριωτισμός”!
ΑΥΤΟΣ: Εδώ άλλος Έλληνας, γνωστός φιλοναζιστής, αντικομμουνιστής “πατριώτης”- σωστός “Σπαρτιάτης”- ο Γεώργιος Πούλος , βγάζει λόγο σε κάποιο χωριό της Βέροιας στο ίδιο πνεύμα με το δήμαρχο. (ΕΙΚΟΝΑ 25)
Επόμενη διαφάνεια
Στην ίδια , “σωστή πλευρά της ιστορίας”, άλλοι Έλληνες εντάσσονται στην ομάδα του Φριτς Σούμπερτ, ενός Γερμανού λοχία (ΕΙΚΟΝΑ 26)
-Σουμπερίτες και πουλικοί ευθύνονται για σφαγές αμάχων, βιασμούς, εξευτελισμούς, τρομοκρατία:
ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ: σφαγιάζονται 110 άμαχοι ως αντίποινα για τον θάνατο ενός(!) Γερμανού στρατιώτη. Από την όλη θηριωδία δεν έλειψαν φυσικά και βιασμοί. (ΕΙΚΟΝΑ 27)
ΑΥΤΗ: (διαβάζει την πρώτη παράγραφο από την εφημερίδα για τη σφαγή στα Γιαννιτσά)
“μια άγρια, φριχτή τρομοκρατία ξαπόλυσαν τις τελευταίες μέρες Γερμανοί, ταγματασφαλίτες, Παοτζήδες και Πουλικοί στην Κεντρική ιδίως Μακεδονία. Σφάζουν ανήλεα τον άμαχο πληθυσμό, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, αφού προηγουμένως τους βασανίζουν φριχτά. Βιάζουν γυναίκες και κορίτσια. Λεηλατούν ολάκερες περιφέρειες. Καίνε πόλεις και χωριά.”
ΑΥΤΟΣ- Άλλος γνωστός “πατριώτης”, ο Αντώνης Δάγκουλας, ο «δράκος». Τα εγκλήματά του εκατοντάδες και στυγνά.(ΕΙΚΟΝΑ 28)
-Η ομάδα του Δάγκουλα, μαζί με κατοίκους του Αγίου Αθανασίου (εκ των οποίων άλλοι επιστρατευμένοι και άλλοι εθελοντές), συμμετείχαν στο μπλόκο της Καλαμαριάς, που άφησε πίσω του 11 εκτελεσμένους. (ΕΙΚΟΝΑ 29-30)
Δαγκουλαίοι ήταν επίσης αυτοί που διενήργησαν το μπλόκο της Ευκαρπίας, υπό τις διαταγές φυσικά των Γερμανών.(ΕΙΚΟΝΑ 31)
ΑΥΤΟΣ: Άλλη μια γνωστή δοσιλογική οργάνωση με έδρα τα χωριά των Τουρκόφωνων Ποντίων γύρω από την Κατερίνη ήταν ο ΕΕΣ (Εθνικός Ελληνικός Στρατός).Έργο της: το κυνήγι των αντιστασιακών.
-101 αντιστασιακοί εκτελέστηκαν με απαγχονισμό στο λόφο απέναντι από το στρατόπεδο του Παύλου Μελά (θέση σημερινού δημαρχείου)(ΕΙΚΟΝΑ 32)
-Έλληνες, Έλληνες, συνεργάτες των ναζί, βασάνιζαν, σκότωναν, βίαζαν,
στο Χορτιάτη, στην Ευκαρπία, στη Σταυρούπολη, στην Καλαμαριά, στην Κρήτη, στο Δίστομο, σε όλη την Ελλάδα! Θύματά τους: αντιστασιακοί, μέλη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, κομμουνιστές, Έλληνες Εβραίοι.
(Παύση)
(Βάζει το σακάκι).Εργασία 130 λέξεων: Αναλογιστείτε τί μπορεί να σκέφτεται κάποιος στα δευτερόλεπτα πριν το θάνατο και προτείνετε τρόπους ώστε το πέρασμα από τη ζωή προς το θάνατο να είναι ανώδυνος και ήρεμος (π.χ. προσευχές, κάπνισμα “χόρτου”, διαλογισμό…)
(Ακούγεται Σειρήνα),
ΑΥΤΟΣ: όταν είστε αφηρημένοι…έτσι, για να ξυπνάτε.
(Παύση)
ΑΥΤΟΣ (Βγάζει το σακάκι).: ήρθε η ώρα για την τελευταία ενότητα.
Εκτός από αυτούς που συνεργάστηκαν με το φασισμό, κάποιοι την κοπάνησαν
(εμφανίζεται από το πλάι της σκηνής φωνάζοντας): “γιατί δεν έκατσαν στον τόπο τους να πολεμήσουν ;”
ΑΥΤΟΣ: -πολλοί Έλληνες σιώπησαν, λούφαξαν
– “δεν θα καταφέρετε τίποτε με την αντίσταση”
-“Μην τα βάζεις με το θηρίο, θα σε φάει”
ΑΥΤΟΣ:-κάπως έτσι ξαναστρώνεται και σήμερα ο φασισμός…
– «Να, λοιπόν, ποιος είναι ο πατριωτισμός τους! Αυτός φτάνει μέχρι το σημείο που δεν θίγονται τα οικονομικά τους συμφέροντα. Αυτοί λοιπόν οι ίδιοι που μας κατηγορούν ότι επιδιώκουμε την κατάργηση των συνόρων και την διάλυση του κράτους, αυτοί τα ξεπουλάνε αυτά στην πρώτη ευκαιρία.» ( Άρης Βελουχιώτης, 29 Οκτωβρίου 1944).
ΑΥΤΟΣ: Ο φασισμός, όμως, ηττήθηκε. Από αυτούς που πίστεψαν και αγάπησαν τον απλό, καθημερινό, φτωχό και βασανισμένο άνθρωπο. Που αγάπησαν τον τόπο που τους γέννησε και τους έθρεψε. Από αυτούς που καθοδηγούνται από το όραμα μιας κοινωνίας χωρίς αδικία, χωρίς εκμετάλλευση και δυνάστες.
-“Γιατί πατριώτες δεν είναι αυτοί με τα σημαιάκια στις παρελάσεις , αλλά αυτοί που υπερασπίζονται τη δημόσια υγεία, την παιδεία, τον πολιτισμό, τα αρχαία μνημεία και την πρόσβαση όλων σε όλα αυτά. Πατριώτες είναι αυτοί που θέλουν αυτός ο τόπος να είναι κληρονομιά στα παιδιά τους κι όχι αποικία με τα παιδιά του δούλους, υποτελείς”(Βιολέττα Πατέλη, Σεπτέμβριος 2023).
ΑΥΤΟΣ: Έτσι, γεννήθηκε το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ.(ΕΙΚΟΝΑ 33)
Το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 1941 με σκοπό να οργανώσει την αντίσταση του λαού και να ανοίξει το δρόμο μεταπολεμικά σε μια λαοκρατούμενη κοινωνία.(ΕΙΚΟΝΑ 34)
Διακηρυγμένοι στόχοι του ΕΑΜ ήταν:
- Η απελευθέρωση του Έθνους από τον ξένο ζυγό και η απόκτηση της πλήρους ανεξαρτησίας της χώρας μας.
- Η τιμωρία των Ελλήνων συνεργατών τους.
- Ο σχηματισμός προσωρινής κυβερνήσεως του ΕΑΜ, αμέσως μετά την εκδίωξη των ξένων κατακτητών, μοναδικός σκοπός της οποίας θα είναι η προκήρυξη εκλογών μέσω συντακτικής εθνοσυνέλευσης, ώστε ο λαός να αποφασίσει κυριαρχικώς επί του τρόπου της διακυβέρνησής του.
Το ΕΑΜ, γι΄ αυτό:
-Καλεί το λαό να νικήσει το φόβο και να αντισταθεί(ΕΙΚΟΝΑ 35)
-Οργανώνει απεργίες , όπως ενάντια στην επιστράτευση των Γερμανών το 1943 (ΕΙΚΟΝΑ 36-37)
– διαδηλώσεις (ΕΙΚΟΝΑ 38)
-Στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον του εχθρού (ΕΙΚΟΝΑ 39)
-Συσσίτια, για την αντιμετώπιση της πείνας και πρόνοια για ορφανά και χήρες (ΕΙΚΟΝΑ 40)
ΦΩΝΗ OFF (ΕΙΚΟΝΑ 41): “χαμός μωρέλιμ΄, χαμός. Δραματικές καταστάσεις. Ένα από τα μωρέλια είχε πάει έξω από τα σπίτια των αρχοντάδων και φώναζε: Θεία, δώσμου λίγο ψωμί να φάω, δώσμου λίγο ψωμέλι΄. Ζώα ψοφημένα τα τρώγαν ανθρώπ΄. Χελώνες, ό,τι υπήρχε. Ψόφησε ένα άλογο, το κομματιάσαν όσην ώρα”
(μαρτυρία Μαρίας, γενν.1933, κάτοικος Αγίας Παρασκευής Λέσβου)“μια κανάτα λάδι, μια χούφτα τραχανό, περνούσαμε με τα σάλια μπάλια”(ΕΙΚΟΝΑ 42)
ΑΥΤΟΣ: Παράλληλα, χιλιάδες νέοι, εργαζόμενοι και φοιτητές στρατεύονται στην ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων,23 Φλεβάρη του 1943 .
Στόχοι της :
- η εθνική απελευθέρωση,
- η εξόντωση του φασισμού και η αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας,
- η καταπολέμηση των ιμπεριαλιστικών πολέμων και η υπεράσπιση της ειρήνης
- και η υπεράσπιση των οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών και μορφωτικών δικαιωμάτων και επιδιώξεων της νέας γενιάς.
Η ΕΠΟΝ θα δώσει στους νέους της εποχής για πρώτη φορά τη δυνατότητα να αμφισβητήσουν την πατρική και διδασκαλική αυθεντία και διεκδικήσουν έναν ρόλο αυτόνομο. Επίσης θα προσφέρει στις κοπέλες την πρωτόγνωρη εμπειρία της (σχεδόν) ισότιμης συμμετοχής στην πολιτική και την ένοπλη πάλη.(ΕΙΚΟΝΑ 46)
Πυρ! (ακούγονται συνεχείς πυροβολισμοί)
ΑΥΤΟΣ: & ΑΥΤΗ-:(σηκώνονται στη μέση της σκηνής και κοιτιούνται επίμονα)
Αυτή επιστρέφει μουδιασμένη και αμήχανη στο κάθισμά της. Κοιτάζει το ένα από τα έξι άδεια καθίσματα που υπάρχει δίπλα της. Σηκώνεται, πιάνει το δικό της κάθισμα και το μετακινεί σε άλλο σημείο πάνω στη σκηνή, αρκετά μακριά από τα άδεια καθίσματα.
ΑΥΤΟΣ: (πλησιάζει τα κενά καθίσματα και στη συνέχεια, θα τα ανατρέψει ένα ένα. Η συμπεριφορά του ξεκινά από ήρεμη και κορυφώνεται σε μανική)
ΑΥΤΗ: χιλιάδες αγωνιστές, αντιστασιακοί, κομμουνιστές, μέλη του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ μετά τον πόλεμο φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, εκτελέστηκαν, διώχθηκαν!
(Μπαίνει στη σκηνή): Αντίθετα, ελάχιστοι συνεργάτες των Γερμανών φασιστών τιμωρήθηκαν, πολλοί έγιναν γραμματείς και φαρισαίοι του κράτους.
ΑΥΤΗ: Αλλά…και πολλοί από εσάς (κοιτά επίμονα τους θεατές)
(Μπαίνει στη σκηνή): Λησμονάτε…
(Μπαίνει στη σκηνή): Υποκύπτετε στο φόβο…
Μπαίνει στη σκηνή): Ανέχεστε την αδικία, την καταπίεση και την εκμετάλλευση ως κάτι “φυσικό”…
-Σιωπάτε…
(Μπαίνει στη σκηνή): ή χειροκροτάτε το φίδι που ξαναβγαίνει από το αυγό του…( βίντεο από τις συλλήψεις προσφύγων στον Έβρο)
ΑΥΤΗ-:θα ανησυχήσετε όταν αυτό να αρχίσει να δαγκώνει κι εσάς…
«Όταν οι ναζιστές ήρθαν για να πάρουν τους κομμουνιστές, σιώπησα επειδή δεν ήμουν κομμουνιστής.
Όταν φυλάκισαν τους σοσιαλδημοκράτες, σιώπησα γιατί δεν ήμουν σοσιαλδημοκράτης.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους συνδικαλιστές, σιώπησα γιατί δεν ήμουν συνδικαλιστής.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβαίους, σιώπησα γιατί δεν ήμουν Εβραίος
Όταν ήρθαν να συλλάβουν εμένα, δεν υπήρχε πια κανείς για να διαμαρτυρηθεί».
Martin Niemoeller (1892-1984,Γερμανός πάστορας )
ΟΛΟΙ/ΕΣ ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ ΤΟ “BELLA CIAO”
(υποκλίνονται και αποχωρούν από τη σκηνή)
http://kokkinosfakelos.blogspot.com/2011/04/e.html
https://xyzcontagion.wordpress.com/2014/05/04/katoxi-apolyto-kalo-kako/
file:///C:/Users/sste6/Downloads/EAM.pdf
http://www.askiweb.eu/images/2_aiones_se_21_ekpompes/13EAMSmall.pdf
