από τη Σοφία Στεφανίδου,
διασκευή του άρθρου της Γιώτας Ιωαννίδου “Θα τολμήσουμε να σκεφτούμε τον κόσμο αλλιώς;“
(τα παιδιά μπαίνουν στην τάξη, στοιχισμένα το ένα πίσω από τον άλλο, ντυμένα μαύρα, με μαύρη μάσκα, κάθονται στα θρανία τους- ο καθένας μόνος του. Στο μπλουζάκι τους είναι καρφιτσωμένο ο αριθμός τους ).
(Μια θέση, στη μέση της σκηνής, μεταξύ των δύο “τάξεων”, μένει κενή).
Ανοίγει το μικρόφωνο κι ακούγεται παραμορφωμένη η φωνή του καθηγητή- δεν είναι ορατός).
Καθηγητής : “Εγέρθητι! Ακολουθεί μήνυμα από το Δ/ντή του σχολείου.
Διευθυντής (με αυστηρή, κοφτή φωνή): Ο μαθητής 321 απεβλήθη οριστικά από το σχολείο. Συνελήφθη να ασκεί κριτική στις αποφάσεις της Ανώτατης Διεύθυνσης Παιδείας μας και να υποκινεί τους άλλους μαθητές σε εξεγερτικές ενέργειες, σε κατάληψη του σχολείου. Δεν θα επιτρέψομεν την επιβολή ανατρεπτικών ιδεών. Θα πατάξομεν κάθε αποκλίνουσα συμπεριφορά που αμαυρωνει την ανωτερότητα του έθνους μας και τα ελληνοχριστιανικά ήθη. Η εκπαίδευση ,μετά από μακράν περίοδο δοκιμασίας,λειτουργεί πλέον ωσάν μια καλοφτιαγμένη μηχανή, βασισμένη στις αρχές της επιχειρηματικότητας και του ιδιωτικού κέρδους. Είμαστε περήφανοι που το σχολείο μας, ,μετά την πετυχημένη εφαρμογή της αξιολόγησης, βρίσκεται στη 2η θέση της κατάταξης για το έτος 2035, όταν άλλα σχολεία απέτυχαν να πιάσουν τους στόχους και οδηγήθηκαν στο κλείσιμο ή στην ανυποληψία. Οδηγός της επιτυχίας μας είναι το δόγμα: “ΝΟΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑΞΗ”! Δεν θα παρεκκλίνουμε βήμα εξ αυτού!
Καθηγητής (ντυμένος επίσημα, με σακάκι και γραβάτα): Ανοίξτε τα τάμπλετ , φάκελος “Ιστορία”, “ΧΡΥΣΗ ΕΠΤΑΕΤΙΑ 1967-1974.”.Πατήστε τον υπερδεσμό Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΖΗΣΕ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΕΠΙ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ (από 0,11΄-0,21΄ακούγεται η φωνή του Μιχαλολιάκου).
Καθηγητής: ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Το σχολείο σας συνεργάζεται με ένα σχολείο του εξωτερικού. Φτιάξτε ένα τουριστικό οδηγό με τα επιτεύγματα της χρυσής επταετίας (1967-1974), προκειμένου να τους ενθαρρύνετε να μάθουν για αυτή τη λαμπρή σελίδα της Ιστορίας μας και να επισκεφτούν τη χώρα μας!
(ακούγεται ένας ήχος σειρήνας και διαδοχικά κλείνουν το προβολικό, οι μαθητές και ο καθηγητής πέφτουν πάνω στα θρανία σαν ρομπότ που βγήκαν εκτός λειτουργίας)
Στο άλλο μισό της σκηνής είναι στημένη άλλη μια τάξη. Στην κενή κάθεται η ΑΥΤΗ , ενώ στις άλλες οι μαθητές 1,2. Στην έδρα στέκεται ο ΑΥΤΟΣ και ανοίγει πάλι το προβολικό με λευκή διαφάνεια.
ΑΥΤΟΣ: Να΄μαι πάλι εδώ! Τί , δε με θυμάστε; Λογικό! Με λησμονήσατε… Μάθημα Ιστορίας Νο2!.
“ ΧΟΥΝΤΑ :1967-1974 ή για άλλους: Η χρυσή επταετία!”
Χρυσή για ποιους;
ΑΥΤΗ: ΤΟΥΣ ΕΠΕΝΥΤΕΣ , ΞΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΝΤΟΠΙΟΥΣ
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Α: Ελληνοαμερικανός Τομ Πάππας. Σχεδόν του χάρισαν από το 1962 το διϋλιστήριο της ESSO στη Θεσσαλονίκη. Το Μάιο του 1972, -ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΕΧΕΙ ΣΥΝΕΧΕΙΑ- η χούντα τον απάλλαξε από τις αντισταθμιστικές υποχρεώσεις που είχε αναλάβει, για ανέγερση έξι αγροτοβιομηχανικών μονάδων σε διάφορα σημεία της χώρας (ΦΕΚ 1972/Α/72).
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Β: Στον ίδιο έδωσε και άδεια για τα εργοστάσια της Coca Cola, που οι κοινοβουλευτικές κυβερνήσεις δεν ενέκριναν, ως ανταγωνιστικά προς τη ντόπια παραγωγή αναψυκτικών (ΦΕΚ 1968/Α/201)
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Γ: Ωνάσης, Νιάρχος, Βαρδινογιάννης, Ανδρεάδης, Λάτσης κ.ά τσακώνονταν ποιος θα πάρει κοψοχρονιάς το 3ο διυλιστήριο της χώρας. Ο Παπαδόπουλος τάχθηκε αποφασιστικά υπέρ του Ωνάση, σε βίλα του οποίου (στο Λαγονήσι) έμενε αντί συμβολικού ενοικίου, ενώ ο Μακαρέζος υπέρ του Νιάρχου. Η σύγκρουση έφτασε στα άκρα, με απόπειρες πραξικοπημάτων κι έκτακτους ανασχηματισμούς. Τελικά, το 3ο διυλιστήριο μοιράστηκε μεταξύ Ανδρεάδη και Λάτση (ΦΕΚ 1972/Α/130) κι ένα 4ο παραχωρήθηκε στο Βαρδινογιάννη (ΦΕΚ 1972/Α/181
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Α: «Ξένες εταιρείες, πλοία με ξένη σημαία και πλοιοκτήτες- εφοπλιστές απαλλάσσονται του φόρου εισοδήματος, παντός τέλους και δασμού «Αναγκαστικός νόμος» 89/67 (όπως δημοσιεύτηκε στο Βήμα, 16.2.1975). ΙΣΧΎΟΥΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΆ!
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Β: Η αμερικανική πολυεθνική Litton υπέγραψε σύμβαση με το κράτος την για «παροχήν υπηρεσιών οργανώσεως και διεκπεραιώσεως της οικονομικής αναπτύξεως ». Το δημόσιο της κατέβαλε προκαταβολικά 1.200.000 δολάρια, ενώ ακόμα κι όταν λύθηκε η σύμβαση, το κράτος ανέλαβε το κόστος των δαπανών της εταιρείας ,συν 11% ! (ΦΕΚ 1969/Α/268,ΦΕΚ 1972/Α/88)
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Α:Κατασκευή της Εγνατίας: σύμβαση που υπέγραψε ο Μακαρέζος με τον αμερικανό εργολάβο Ρόμπερτ Μακντόναλντ (ΦΕΚ 1969/Α/15) προέβλεπε ότι το δημόσιο έβαζε 45 απ’ τα 150 εκατομμύρια δολάρια του έργου, «διευκόλυνε» τον «επενδυτή» με ομόλογα 80.000.000 κι εγγυόταν για τα δάνειά του, ο «ανάδοχος» θα φρόντιζε απλώς για μελέτες και προβλεπόμενα δάνεια, εισπράττοντας αμοιβή 14% επί των εξόδων!Τελικά, δε βρήκε ούτε τα προβλεπόμενα κι έφυγε, αφού το δημόσιο επιβαρύνθημε με 1 ½ δις δρχ!!
ΑΥΤΗ: “ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ” ΓΙΑ ΤΑ ΣΤΕΛΕΧΗ, ΜΕΛΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΥΣ ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Γ: Χαρίζονταν δάνεια. Το συνολικό ύψος των «χορηγηθέντων» δανείων ήταν 1.519.000.000 δρχ. και των «υπό έγκρισιν» 1.644.000.000 δρχ. ((Αποκαλυπτικά είναι δυο έγγραφα του τότε αρχηγού της ΚΥΠ Μιχαήλ Ρουφογάλη που αποκάλυψε ο «Ταχυδρόμος» (29.8 και 12.9.74)
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Β: Με τον Α.Ν. 5 του 1967, ο μισθός του πρωθυπουργού υπερδιπλασιάστηκε (από 23.600 σε 45.000 δρχ), των υπουργών και υφυπουργών αυξήθηκε από 22.400 σε 35.000 δρχ, ενώ θεσπίστηκαν -για πρώτη φορά- ημερήσια «εκτός έδρας» 1.000 και 850 δρχ αντίστοιχα («Πολιτικά Θέματα» 5.10.73)
ΑΥΤΗ : “ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ” ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ- ΜΑΥΡΗ ΕΠΤΑΕΤΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΑΟ ΚΑΙ ΟΣΟΥΣ ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΝΤΑΝ
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Α: «Απεφασίσαμεν και διατάσσομεν, απαγορεύομεν καθ’ άπασαν την Επικράτειαν:
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Β: Την καθ’ οιονδήποτε τρόπον μετάδοσιν ή εκτέλεσιν μουσικής, ασμάτων του κομμουνιστού ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Γ: Τους ύμνους των κομματικών νεολαιών
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Δ: «αι πάσης φύσεως πολιτικαί εκδηλώσεις κατά τας ως άνω συναντήσεις, πας δε παρεκτρεπόμενος θα διώκεται κατά νόμον».
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Α: Απαγορεύουμε «Τας ποδοσφαιρικάς εν γένει συναντήσεις»
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Β: Τας εν υπαίθρω συγκεντρώσεις πλέον των πέντε ατόμων.
ΦΩΝΗ OFF-Μαθήτρια Γ:Τας εν κλειστώ χώρω συγκεντρώσεις πλην των δημοσίων θεαμάτων…. Οι παραβάται της παρούσης θα παραπέμπωνται εις το Εκτακτον Στρατοδικείον και θα τιμωρούνται συμφώνα προς τας διατάξεις του «περί καταστάσεως πολιορκίας» νόμου.
( Εν. Αθήναις, τη 22 Απριλίου 1967, Αγγελής Οδυσσεύς, Αντ/γος – Α/ΓΕΣ»)
ΑΥΤΟΣ: Σας κούρασα; Ας αλλάξουμε…, λοιπόν, θέμα. Ας μιλήσουμε για τη Μπουμπουλίνας.
Μαθητής Α: Μπου-μπού-νας!
ΑΥΤΟΣ! (Κοιτάει επίμονα τον μαθητή): Όχι Μπου-μπού-νας! Μπου-μπου-λί-νας! Το΄χεις;
Μαθητής Β (“ο καλός μαθητής”) (σηκώνεται όρθιος σε στάση προσοχής, παπαγαλίζει): ηρωίδα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, μαζί με την Μαντώ Μαυρογένους υπήρξαν οι δύο κορυφαίες γυναικείες μορφές της…
ΑΥΤΟΣ (ειρωνικά): Είδες άμα είσαι “καλός μαθητής”!
Μαθητής Α : Ναι, αλλά σήμερα τιμούμε την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Τί δουλειά έχει η Μπουμπουλίνα; (γυρνάει προς τους θεατές): του την έφερα!
ΑΥΤΟΣ: Τέλεια η παρατήρηση! Τί σχέση, άραγε, να έχει η Μπουμπουλίνα με την περίοδο της Χούντας στην Ελλάδα; Κι όμως! (κοιτώντας με νόημα το μαθητή Β)
(διαφάνεια με το κτήριο της Ασφάλειας στην οδό Μπουμπουλίνας)
ΑΥΤΗ: (διαφάνεια )“Γεννήθηκα στη Σπυρίδωνος Τρικούπη , πολύ κοντά στη Μπουμπουλίνας, δρόμο που δεν τον ένιωσα ποτέ οικείο[…] Περισσότερο νικούσε ο φόβος μου απέναντι σ’εκείνο το ψηλό και σκοτεινό κτήριο που οι μεγάλοι το έλεγαν “η Ασφάλεια” και ήξερα, από τα πρώτα χρόνια της ζωής μου, ότι εκεί οδηγούν τους αριστερούς, όταν τους συλλαμβάνουν, και σ’αυτό το φρικτό μέρος τους βασανίζουν. Κατέβηκα στα υπόγειά του για να δω και ν’αποχαιρετήσω τη μάνα μου, όταν τη συνέλαβαν ένα μήνα μετά την εγκαθίδρυση της φασιστικής χούντας το ’67. Και μετά ..ιστορίες ατέλειωτες από χιλιάδες αγωνιστές που μαρτύρησαν στην οδό Μπουμπουλίνας[…] Στη μεταπολίτευση η Ασφάλεια μετακόμισε στην Αλεξάνδρας, το κτήριο όμως δεν έπαψε να γεννάει μαύρες αναμνήσεις και συνειρμούς. Κάποια χρόνια μετά, σ’ένα από τα οικοδομήματα, δίπλα στο κεντρικό, στεγάστηκε κι εξακολουθεί να στεγάζεται – τι ειρωνεία- το Υπουργείο Πολιτισμού. Υπουργείο και κλούβες των ΜΑΤ, απαραίτητες, φαίνεται, για την ασφάλεια του κυβερνητικού κτηρίου. Μόνο που δεν αρκούνται σ’αυτό τα ΜΑΤ. Προπηλακίζουν, συλλαμβάνουν, βασανίζουν […] Τόπος βασανιστηρίων το γκαράζ δίπλα στο υπουργείο ! 57 χρόνια μετά την ταράτσα, τώρα το γκαράζ στη Μπουμπουλίνας. Μετά τον “γύψο “, “ο νόμος και η τάξη “. Ως πότε;
ΑΥΤΟΣ: 1967- 1974: Χιλιάδες Άνθρωποι βασανίστηκαν με ανηλεότητα!
ο ΑΥΤΟΣ-ΑΥΤΗ εναλλάξ διαβάζουν τους τίτλους
(Διαφάνεια)“Σχέδιο Ένα” το ήπιο: 5 άντρες εισέβαλλαν στο κελί ουρλιάζοντας και κραυγάζοντας. Έσπρωχναν, έβριζαν και χτυπούσαν τον κρατούμενο για να τον φοβερίσουν.
(Διαφάνεια):“Σχέδιο Δύο”, γνωστό και ως “Τσάι πάρτι με φρυγανιές”: άδειαζαν το κελί από έπιπλα και δύο άντρες χτυπούσαν τον κρατούμενο με γροθιές, κλοτσιές και γκλομπ, ουρλιάζοντας και βρίζοντας.
(Διαφάνεια): “Σχέδιο Τρία”,η περίφημη “Δοκιμασία της ορθοστασίας“. Ο κρατούμενος υποχρεωνόταν να σταθεί μέσα σε ένα μικρό κύκλο διαμέτρου περίπου 36 εκατοστών και τον χτυπούσαν αν έβγαινε έξω από τα όριά του. Οκτώ φρουροί σε τρίωρες βάρδιες. Το βασανιστήριο διαρκούσε ημέρες, χωρίς τροφή και νερό. 87.000 κρατούμενοι, χωρίς κατηγορίες, βασανίστηκαν με αυτό τον τρόπο.
(Διαφάνεια): “Σχέδιο τέσσερα, η φάλαγγα”: Ξάπλωναν τον δήθεν ύποπτο ξάπλωνε δεμένο σε «κρεβάτι». Του έβγαζαν τα παπούτσια και τον χτύπαγαν με στυλιάρι ή σιδεροσωλήνα. Οι φοβερές συνέπειες στην υγεία ακολουθούν τους βασανισθέντες μέχρι σήμερα.
(Διαφάνεια):Σχέδιο 5,το “πανηγύρι” στη διεστραμμένη αργκό των βασανιστών, δηλαδή το ανέβασμα στην ταράτσα, αποτελούσε την έναρξη των συστηματικών και απάνθρωπων βασανιστηρίων, που τελούνταν ενώ οι συλληφθέντες ήταν δεμένοι στον πάγκο.22 άτομα πέθαναν κατά τη διάρκεια της κράτησης τους και άλλα 21 λίγες μέρες ή μέσα σε ένα χρόνο από τότε που αποφυλακίστηκαν.» (Περικλής Κοροβέσης, κρατούμενος, στο βιβλίο του ΄”Ανθρωποφύλακες”)
(Διαφάνεια): Έριχναν απορρυπαντικό στα μάτια, τη μύτη και το στόμα του θύματος, αλάτι στις πληγές ή του έδιναν χλωρίνη, όταν ζητούσε νερό. Χαρακτηριστική η περίπτωση του κομμουνιστή Κώστα Κάππου, ο οποίος βασανίστηκε απάνθρωπα και στις πληγές του, που δεν έκλεισαν ποτέ, έριξαν ασβέστη!
Εναλλακτικά ή συμπληρωματικά:
https://www.youtube.com/watch?v=AYmfm2JF5iY (από 5.33΄΄–8.10΄΄)
(ακούγεται σειρήνα)
ΑΥΤΟΣ: Βασανιστήρια, στρατοδικεία, εξορίες αναπτύχθηκαν στη βάση ενός συστηματικού σχεδίου του καθεστώτος για τη σωματική, ηθική και πολιτική εξόντωση των αντιπάλων του. Κάθε “ενοχλητική” φωνή έπρεπε να παταχθεί για να μπορεί η χούντα να επιτελεί το θεάρεστο έργο της (το τελευταίο το προφέρει ειρωνικά).
Η ΙΣΤΟΡΙΑ, ΟΜΩΣ, ΓΡΑΦΕΤΑΙ ΜΕ ΑΝΥΠΑΚΟΗ…
(πατά το τηλεχειριστήριο του προβολικού)
ΒΙΝΤΕΟ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ
ΕΠΊΛΟΓΟΣ:
“Κανένας σκλάβος,καταπιεσμένος, βασανισμένος δεν κατέκτησε την ελευθερία του, στην πορεία της ιστορίας, θεωρώντας τον κόσμο αμετάβλητο, την εξουσία ανίκητη και τη ζωή ως μοίρα που οφείλει να αποδεχθεί, αφού αδυνατεί να αλλάξει. Σε πείσμα όλων των κυρίαρχων, που του εμφάνιζαν την πραγματικότητα σαν θεόσταλτη και αναπόδραστα δεδομένη, την ψηλάφισε μαζί με άλλους, αναζητώντας ψήγματα ελευθερίας, τολμώντας να σκεφτεί αιρετικά ότι τα πράγματα μπορεί να είναι αλλιώς, μπορούν να γίνουν αλλιώς…
Αλλιώς, θα μετράμε νεκρούς, δυστυχισμένους και εξαθλιωμένους. 40 νεκροί εργαζόμενοι/ες καθαριστρίες/ές τα δύο τελευταία χρόνια , εκατοντάδες οι εργαζόμενοι στην υγεία και την παιδεία από υπερκόπωση, ανθυγιεινες συνθήκες, break down, 104 συνολικά θάνατοι εργαζομένων σε ώρα δουλειάς το 2023. Οι ντελιβεράδεςς της efood και της volt πληρώνουν με τη ζωή τους-56 νεκροί τα τελευταία χρόνια και σιγά σιγά συνειδητοποιούν πώς η ελευθερία της αγοράς επανέφερε τη δική τους σκλαβιά με σύγχρονους –και γι’ αυτό πιο αποκρουστικούς– όρους. Η κατανόηση της θέσης τους ως σκληρά εκμεταλλευόμενου εργαζόμενου μισθωτού, ως κομμάτι μιας τάξης που οφείλει να σκεφτεί τη ζωή της με βάση τις δικές της ανάγκες κι όχι τα κέρδη του εργοδότη, ήταν μια θέαση του κόσμου αλλιώς.
Οι δεκαοκτάχρονες Χαλέλ και Σάχα, από το Ισραήλ αρνούνται να αποτελέσουν μέρος ενός στρατού κατοχής που θέλει να υποδουλώσει τους Παλαιστινίους, κόβοντας τις ελιές τους, ισοπεδώνοντας τα σπίτια τους, τσακίζοντας τις ζωές τους. Τι κι αν θεωρείται αυτονόητο στη χώρα τους. Τι κι αν παραδίδονται στο στιγματισμό, αν οδηγούνται κάθε λίγο στη φυλακή. «Θέλω να είμαι η αλλαγή που επιθυμώ να δω στον κόσμο» δήλωνε η Χαλέλ τρία χρόνια πριν, ενώ η Σάχα πέρασε τα γενέθλιά της στη φυλακή με τους ήχους της κιθάρας του πατέρα της απ’ έξω, να της εύχεται πάντα να ονειρεύεται έναν καλύτερο κόσμο.
Να σκεφτούμε τον κόσμο αλλιώς δε σημαίνει απλά να φανταστούμε ένα διαφορετικό κόσμο χρεωμένο όμως σε μιαν άλλη ζωή, που απλά χρησιμεύει για να υπομένουμε τη σημερινή.
Σημαίνει πρώτα απ’ όλα να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε την πραγματικότητά μας, στο φυσικό κι ανθρώπινο περιβάλλον, στον εμπορευματοποιημένο, παρακμιακό, καπιταλιστικό κόσμο που σαπίζει καθηλώνοντας τις δυνατότητες απελευθέρωσης του ανθρώπου. Να αποκτήσουμε συνείδηση του κόσμου ως ολότητας με αντιθέσεις και αντιφάσεις, κόντρα στις κατακερματισμένες όψεις που παρουσιάζει η κυρίαρχη ιδεολογία για να παραμένει ακατανόητος.
Να τολμήσουμε να σκεφτούμε τον εαυτό μας στη θέση του υποκειμένου κι όχι του αντικειμένου, μαζί με τους άλλους ανθρώπους της τάξης μας. Ναι, τότε μπορούμε να δούμε τον κόσμο αλλιώς και να δράσουμε για να τον αλλάξουμε! Διαφορετικά, η αποδοχή της πραγματικότητας ως αναπόδραστης και δεδομένης, θα ενταφιάσει στη βαρβαρότητα, τις επιστημονικοτεχνικές και κοινωνικές δυνατότητες εναλλακτικής εξέλιξης της ανθρωπότητας της εποχής μας.
Ημέρες Πολυτεχνείου . Πενήντα Νοέμβρηδες τώρα, η ιστορία περιδιαβαίνει τους δρόμους πάνω στους ώμους των ανθρώπων και πυρπολεί τη μνήμη. Θυμίζοντας ότι άλλαξαν τον κόσμο αυτοί που τόλμησαν, μέσα στην πιο ζοφερή πραγματικότητα, να ονειρευτούν –όπως έγραψε ο ποιητής– ότι «κάποτε θα αποδίδουμε δικαιοσύνη μ’ ένα άστρο ή μ’’ ένα γιασεμί, σαν ένα τραγούδι που, καθώς βρέχει, παίρνει το μέρος των φτωχών».
Όλοι μαζί τραγουδαμε το τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη: ΑΡΝΙΕΜΑΙ
.https://simeio.org.gr/εκπαίδευση/εκπαιδευτικό-υλικό/
