Προς μια παιδαγωγική του διαλόγου(Επιμέλεια-Πρόλογος στην ελληνική έκδοση: Τάσος Λιάμπας,-πρόλογος στην αγγλική έκδοση: Πίτερ Μάιο, μτφ.Κουρμεντάλα Γιώτα). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Nominna fiunt auguria! Paulo Freire & Paolo Vittoria
Τα ονόματα γίνονται οιωνοί:
Πάουλο Φρειρε & Πάολο Βιτόρια
Ο καλός φίλος και συνάδελφος Πάολο Βιτόρια καταφέρνει μέσα από τη βιωματική γνώση της ζωής του Paulo Freire και τη θεωρητική κατανόηση του έργου του να συνθέσει διαλεκτικά στο βιβλίο του το νόημα της φρεϊρανής πράξης. Συνδυάζει τις θεωρητικές θέσεις της Απελευθερωτικής αγωγής του Πάουλο Φρέιρε με την εμπειρία, την παρέμβαση και τη δράση του στο ιστορικοκοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο της εποχής του. Αλλά και παρουσιάζει την επικαιρότητά της στη σημερινή συγκυρία, καθώς υπηρετεί την ανάγκη για τον άνθρωπο στις καπιταλιστικές κοινωνίες του 21 ου αιώνα να αποκαλύπτει τους μύθους που αποκρύπτουν την πραγματικότητά του, να καθίσταται ικανός να απομυθοποιεί τη συνείδησή του, ώστε να γνωρίζει την πραγματικότητα, να κατανοεί όσα γνωρίζει και να δρα για να την αλλάξει.
Ο Πάολο Βιτόρια ως καθηγητής Φιλοσοφίας της Παιδείας στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας είχε την ευκαιρία να ακολουθήσει τα χνάρια του Βραζιλιάνου Παιδαγωγού στην ίδια του τη χώρα και να μυηθεί από πρώτο χέρι στην κληρονομιά του. Μελέτησε πρωτογενείς πηγές για το έργο και τη ζωή του. Μίλησε με πρόσωπα που τον γνώρισαν και συνεργάστηκαν μαζί του. Επισκέφθηκε τα μέρη που έδρασε και δίδαξε. Και όλα αυτά για να μπορέσει να γνωρίσει, να βιώσει νοερά και να κατανοήσει τη φτώχεια, την παιδαγωγική του πράξη για τον εγγραμματισμό και την εξανθρώπιση των καταπιεζόμενων, τις διώξεις, τη φυλάκιση και την εξορία που υπέστη, την επάνοδο στην πατρίδα μετά την εξορία, τη διεθνή καταξίωση, την αναγνώριση, την κοινωνική παρέμβαση και τη δράση του Πάουλο Φρέιρε που έπλασαν τον ριζοσπαστικό λόγο της παιδαγωγικής θεωρίας και πρακτικής.
Το βιβλίο του αρθρώνεται γύρω από βασικές έννοιες της θεωρίας και πρακτικής της Απελευθερωτικής αγωγής, όπως κριτική συνειδητοποίηση, «αποταμιευτική» εκπαίδευση, διάλογος, αυθεντία/εξουσία vs αυταρχισμός, επιστημολογική περιέργεια, αναπτύσσομαι/γίνομαι περισσότερο (ser mais), πράξη.
Όλες μελετώνται και αναλύονται ενταγμένες στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, της εξουσίας, της καταπίεσης και της ελευθερίας, ευρισκόμενες σε διάλογο με το έργο και τις εμπειρίες του Πάουλο Φρέιρε.
Στο πρώτο μέρος ο συγγραφέας περιγράφει όψεις των εμπειριών της ζωής του Πάουλο Φρέιρε προερχόμενες από τον τόπο καταγωγής του, το ταξίδι του στον κόσμο, τις κοινωνικές, ιστορικές και πολιτικές του αντιπαραθέσεις που βοήθησαν στην κατανόηση του πλαισίου που επηρέασε τις ιδέες και το έργο του.
Συγκεκριμένα, αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια, στο εγχείρημα του γραμματισμού σε Βραζιλία και Χιλή, στη βία και στην καταπίεση από το στρατιωτικό καθεστώς της Βραζιλίας, στο πρόγραμμα για τον γραμματισμό του πρώην αποικιοκρατούμενου κόσμου της Δυτικής Αφρικής, στον επαναπατρισμό στη Βραζιλία και στην επανένωση με τα κοινωνικά κινήματα.
Στο δεύτερο μέρος το βιβλίο περιλαμβάνει στοχασμούς και κριτικές επισημάνσεις του συγγραφέα με αφορμή τη σκέψη και το έργο του Πάουλο Φρέιρε.
Εξετάζει τις προκλήσεις και τους προβληματισμούς που εγείρει η μελέτη των εννοιών της καταπίεσης, του κοινωνικού μετασχηματισμού, της κριτικής συνειδητοποίησης, της πράξης και του διαλόγου, τις οπτικές που διανοίγονται στον στοχασμό και τη δράση μας και τις εμπειρίες που προβάλλουν.
Πραγματώνοντας τη φρεϊριανή πράξη, τα δύο μέρη του βιβλίου είναι διαλεκτικά συνδεδεμένα, καθώς συσχετίζουν τη θεωρία της με την πρακτική που πηγάζει από το εμπειρικό της βίωμα.
Τάσος Λιάμπας
Αναπληρωτής καθηγητής ΠΤΔΕ-ΑΠΘ
