του Στάθη Γκότση,
Η επίθεση της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), με την μορφή της έξωσης του συλλόγου από την ιστορική του έδρα στο κτίριο της Ερμού 136, δεν είναι κεραυνός εν αιθρία για όσους παρακολουθούν τις διεργασίες στο υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟ). Κυοφορείται, όπως φαίνεται, από καιρό στους αυταρχικούς και σκοταδιστικούς κύκλους που εδρεύουν όχι μόνο στην Μπουμπουλίνας 20, αλλά και σε ευρύτερα κέντρα εξουσίας.
Η επίθεση αυτή, που δεν αφορά απλώς τον ΣΕΑ αλλά έχει πολλαπλούς αποδέκτες, έρχεται σε μια στιγμή κατά την οποία η εξουσία θεωρεί πως οι πολιτικοί και κοινωνικοί συσχετισμοί την ευνοούν. Απαρτίζεται δε από δύο αλληλοσυμπληρούμενα σκέλη: ένα ιδεολογικό/πολιτικό και ένα υλικό.
Το περίγραμμα του πρώτου είναι ξεκάθαρο: ένας ανεξάρτητος επιστημονικός και συνδικαλιστικός σύλλογος που εδώ και χρόνια, υπό την ηγεμονία αριστερών ριζοσπαστικών πολιτικοσυνδικαλιστικών αντιλήψεων και πρακτικών, ορθώνει εμπεριστατωμένη, ασυμβίβαστη και αποτελεσματική κριτική σε πλευρές της ασκούμενης επί των μνημείων πολιτικής, γίνεται, δικαίως, αντιληπτός ως ένας επικίνδυνος και ανεξέλεγκτος αντίπαλος που πρέπει να χτυπηθεί και να φιμωθεί με κάθε τρόπο. Από την άποψη αυτή, η επίθεση στον ΣΕΑ είναι ευθεία επίθεση στην ελευθερία του λόγου, στην συνδικαλιστική ελευθερία, στη δημοκρατία.
Η αυταρχική, ορμπανικού τύπου, «δημοκρατία» τους έχει δυσανεξία στον κριτικό λόγο ο οποίος όχι μόνο αποκαλύπτει ιδιοτελείς σχεδιασμούς που υποτάσσουν τα μνημεία σε πολιτικές επιλογές, σε ιδεολογικές χρήσεις ή σε κελεύσματα της αγοράς, αλλά, επιπλέον, έχει καταφέρει να ακούγεται δυνατά, να επηρεάζει και να δημιουργεί πολιτικά γεγονότα. Τα παραδείγματα πολλά: από το φιάσκο της Αμφίπολης, την καταστροφή των μοναδικής αξίας αρχαιοτήτων στο σταθμό Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη και την τσιμεντόστρωση της Ακρόπολης, μέχρι τη νομιμοποίηση της αρχαιοκαπηλικής συλλογής Στέρν, την εξαγωγή για 50 χρόνια αρχαιοτήτων, την παράδοση σε ιδιώτες των μεγάλων κρατικών μουσείων.
Αποκαλυπτική, άλλωστε, των αντιλήψεων των κυβερνώντων είναι και η πρόφαση που χρησιμοποιείται για την έξωση του ΣΕΑ από το κτίριο της Ερμού 136. Η φιλοξενία σε αυτό μιας εκδήλωσης ανεξάρτητων συλλογικοτήτων για το φρικιαστικό έγκλημα του ναυαγίου της Πύλου δεν «εμπίπτει», σύμφωνα με το εισαγγελικού τύπου «πόρισμα» της απόφασης Μενδώνη, στο εύρος των δράσεων που «οφείλουν» να ενδιαφέρουν καταστατικά τον ΣΕΑ. Δεν πρόκειται μόνο για Αστυνομία της σκέψης, του λόγου και της δράσης, αλλά και για μια εντελώς σχηματοποιημένη, αντιδραστική και παρωχημένη αντίληψη για τον πολιτισμό και την αρχαιολογία. Σύμφωνα με αυτήν, φαίνεται πως δεν είναι αντικείμενο της αρχαιολογίας η διαχρονική ανθρώπινη περιπέτεια, ο αγώνας για ζωή και δημιουργία, αλλά μόνο η αυταξία της μελέτης των οστράκων ή ο θαυμασμός για τα περίτεχνα έργα των προγόνων…
Περνώντας στο υλικό σκέλος της επίθεσης στον ΣΕΑ θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει πως η άρση της παραχώρησης του κτιρίου της Ερμού 136 σχετίζεται, πέραν των άλλων, με τον ευρύτερο σχεδιασμό των κρατούντων για τον μονοδιάστατο χαρακτήρα που επιθυμούν τα ιδιωτικά συμφέροντα να αποκτήσει το ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Ένας ανεξάρτητος δημόσιος χώρος που φιλοξενεί πληθώρα μη εμπορευματικών δράσεων πολιτισμού, λόγου και επικοινωνίας, ένα εργαστήρι ανεξάρτητης σκέψης και δημιουργίας, ένας ανοιχτός χώρος φιλοξενίας ιδεών και ανθρώπων, μοιάζει με παραφωνία στην λογική μετατροπής του κέντρου της Αθήνας σε τουριστική Ντίσνεϊλαντ, σε ατελείωτη σειρά εμπορικών χώρων κατανάλωσης «κουλτούρας και πολιτισμού». Το κτίριο του ΣΕΑ «χαλάει την πιάτσα» και αυτό δεν πρέπει να συνεχιστεί…
«Άλλωστε», θα σκέφτηκαν κάποιοι στην Μπουμπουλίνας, «τα δημόσια κτίρια που διαχειριζόμαστε στην Πλάκα, στο Θησείο, στη Ρόδο και αλλού, τα έχουμε για να κάνουμε δημόσιες σχέσεις και μπίζνες με τους πολιτικούς μας φίλους, τους συνδικαλιστές που αγαπάμε, τους επιχειρηματίες που μας στηρίζουν, με κάθε λογής ιδρύματα, είτε έχουν να παρουσιάσουν κάποιο έργο είτε και όχι, και όχι για να στεγάζει ο ΣΕΑ τον ενοχλητικό του λόγο και τις δράσεις του κάθε πικραμένου».
Οι άμεσες αντιδράσεις φορέων, συλλογικοτήτων, κομμάτων και προσώπων στην επίθεση που εκδηλώθηκε από την ηγεσία του ΥΠΠΟ αυγουστιάτικα είναι ελπιδοφόρες. Θα συνεχιστούν. Γιατί το διακύβευμα μας αφορά όλους και όλες.
