της Συντακτικής Επιτροπής
Η όξυνση της αντιπαράθεσης στην εκπαίδευση και στην κοινωνία με αφορμή την κρίση του Covid-19 και τις μαθητικές καταλήψεις βάζει αναγκαστικά όλα τα κρίσιμα ερωτήματα στο τραπέζι: τις αιτίες για τις οποίες η νεολαία ξεσηκώνεται και τους δρόμους που βρίσκει να το κάνει, τον ρόλο των εκπαιδευτικών και των σωματείων τους σε αυτές τις συνθήκες, τις αξίες που το σύστημα επιδιώκει να εμπεδώσει στους μαθητές μας. Εν τέλει βάζει επί τάπητος το πραγματικά κρίσιμο ερώτημα του τι εκπαίδευση θέλουμε και σε ποια κοινωνία. Φυσικά δεν φιλοδοξούμε στα πλαίσιο ενός άρθρου να απαντήσουμε σε όλα αυτά. Θεωρούμε, όμως, ότι ζώντας «στη ρωγμή του χρόνου», και όχι μόνο ή κυρίως εξαιτίας της πανδημίας, πρέπει με επιμονή και αποφασιστικότητα αν μη τι άλλο να επιδιώξουμε να το κάνουμε. Εξάλλου, οι φωνές ακούγονται από παντού, τώρα είναι η ευκαιρία να αλλάξει εκ βάθρων η εκπαίδευση και η εργασία. Αν κάτι προσπαθούν να κάνουν οι μαθητές, αυτό είναι να σκεπάσουν όσο μπορούν με τη δική τους φωνή εκείνες της εξουσίας, που βλέπει τις αλλαγές προς όφελος δικό της. Για αυτό η φωνή αυτή πρέπει να συκοφαντηθεί, να απαξιωθεί, να θεωρηθεί «αναχρονιστική». Πρέπει να χτυπηθεί εν τη γενέσει της. Γιατί είναι εν δυνάμει επικίνδυνη.
Ο ΟΟΣΑ και οι κυβερνήσεις δηλώνουν λοιπόν ότι με social distancing και καλή εκπαίδευση στα μέτρα ατομικής προστασίας τα σχολεία μπορούν «να είναι ανοιχτά με ασφάλεια». Χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για τις κοινωνικές ανισότητες που όξυνε η πανδημία, εξαιτίας της αδυναμίας πρόσβασης στην εκπαίδευση για τους πιο αδύναμους οικονομικά μαθητές και ταυτόχρονα η κυβέρνηση επιδιώκει να στήσει και να κατοχυρώσει ένα παράλληλο εξ αποστάσεως «σχολείο» το οποίο θα θεωρείται ισότιμο με εκείνο της δια ζώσης διδασκαλίας. Το Υπουργείο Παιδείας βγάζει ΦΕΚ με ταχύτητα φωτός, δηλώνει ότι θα προχωρήσει νομοθετικά το επόμενο διάστημα σε όλες τις «εκκρεμότητες» που έχει, όπως η τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση και η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Από κοντά οι κονδυλοφόροι των ΜΜΕ, που απ’ τη μια επιστράτευσαν ακόμα και τον Κοντογιαννόπουλο για να μας πουν ότι τις καταλήψεις τις παρακινεί η Αριστερά ή ότι ο ξεσηκωμός των μαθητών δεν είναι τίποτε άλλο από ένας «μικρομέγαλος συντηρητισμός παιδιών που παριστάνουν πως αντιδρούν», απ’ την άλλη στην προσπάθεια συκοφάντησης του αγώνα των μαθητών δεν δίστασαν να διαστρεβλώσουν τα αιτήματά τους για να τα ταυτίσουν με ανορθολογικές θεωρίες.
Στις 3 Οκτώβρη με αφορμή τις μαθητικές καταλήψεις αρθρογράφος της Καθημερινής γράφει: «Η κυβέρνηση σαν από τύψεις ή πονηριά, κολακεύει τα παιδιά εμμέσως για να τα εξευμενίσει. Μυθοποιεί τα νιάτα, καλλιεργεί την κουλτούρα της ατέρμονης ελαστικότητας και μετατρέπει τη σχολική εμπειρία σε χαβαλετζίδικο πανηγύρι από το οποίο οι μαθητές δεν αποφοιτούν, αλλά δραπετεύουν. Τελικά, παράγει πολίτες μειωμένης αντίληψης κι ευθύνης».
Η καραμέλα της «ήσσονος προσπάθειας» με άλλα λόγια. «Χαβαλετζίδικο πανηγύρι» λοιπόν η σκληρή προσπάθεια των μαθητών μας να τα βγάλουν πέρα μέσα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που τους λέει ότι αν δεν καταφέρουν να επιβιώσουν μέσα στην καπιταλιστική, ανταγωνιστική αρένα είναι δική τους ευθύνη. Με αποβολή ακόμα και από αυτό το εικονικό «σχολείο» της τηλεκπαίδευσης στα 15, απειλές για μείωση της διαγωγής, τράπεζα θεμάτων και μαθητεία, στράτευση στα 18 στο όνομα των ΑΟΖ και της προετοιμασίας των πολεμικών συγκρούσεων για τα κέρδη των εταιρειών. Και για όσους καταφέρουν να περάσουν τις συμπληγάδες ενός σκληρού εξεταστικού συστήματος, επιχειρηματικό Πανεπιστήμιο των δίχρονων προγραμμάτων και της αγοράς, αέναη συλλογή προσόντων που γρήγορα απαξιώνονται και που πρέπει να δίνουν τη θέση τους σε άλλα, για μια θέση ελαστικής, προσωρινής και κακοπληρωμένης θέσης εργασίας.
«Μειωμένη αντίληψη και ευθύνη» βαφτίζεται η προσπάθεια της νεολαίας να ανακαλύψει και να επαναπροσδιορίσει αξίες και ιδανικά που για τις προηγούμενες γενιές σηματοδοτήθηκαν από τους σκληρούς αγώνες του εργατικού κινήματος και την ελπίδα μιας άλλης κοινωνίας. Για αυτό επιστρατεύεται όλο το οπλοστάσιο της εθνικοφροσύνης και του συντηρητισμού, πασπαλισμένο με τις political correct δεξιότητες της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ και των ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Στη Μεγάλη Βρετανία το πάνε ακόμα πιο μακριά: σύμφωνα με πρόσφατη εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας «στα σχολεία δεν πρέπει με κανέναν τρόπο οι εκπαιδευτικοί να χρησιμοποιούν πηγές από οργανώσεις που παίρνουν ακραίες πολιτικές θέσεις για διάφορα θέματα όπως η δημόσια δηλωμένη επιθυμία για ανατροπή του καπιταλισμού». Άρα αποκλείεται και η ιστορία του εργατικού κινήματος και των συνδικάτων στη Μεγάλη Βρετανία που κάποτε είχαν στην ατζέντα τους την ανατροπή του καπιταλισμού… Το σύστημα πάντα καταλαβαίνει ποιος είναι ο πραγματικός κίνδυνος.
Σε αυτό το έδαφος λοιπόν ο εκπαιδευτικός καλείται να γίνει τηλε-δάσκαλος και τηλε-παιδονόμος, ελεγκτής και ελεγχόμενος, αξιολογητής και αξιολογούμενος, καταναλωτής και φορέας αξιών και ιδεών που θα συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας ανταγωνισμού, ατομικισμού, εθνικού ιδεώδους και ευρωενωσιακής ταυτότητας. Ακροβατώντας μεταξύ υγειονομικών πρωτόκολλων και καταιγισμού εγκυκλίων, σε μια πραγματικά δύσκολη συνθήκη πρωτόγνωρης λειτουργίας των σχολείων, νιώθουμε απαξιωμένοι και εξουθενωμένοι. Μέχρι στιγμής, στο κύμα των καταλήψεων, η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών έχει σταθεί με το μέρος των μαθητών. Με αποφάσεις των σωματείων μας που καλούν να αρνηθούμε να γίνουμε όργανα καταστολής με ή χωρίς τεχνολογία, με συμμετοχή στις συγκεντρώσεις των μαθητών, προσπαθώντας να σταθούμε ανάχωμα στην προσπάθεια κατάπνιξης του μαθητικού αγώνα. Με δυσκολίες και αδυναμίες, στην προσπάθειά μας να λειτουργήσουμε ως συναγωνιστές, στο μέτρο φυσικά που μπορεί να συναντηθεί το εκπαιδευτικό με το νεολαιίστικο κίνημα, αφού το καθένα έχει το ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
Όμως η περίοδος αυτή πρέπει γρήγορα να δώσει τη θέση της σε μια συνολική αντεπίθεση που θα κλονίζει πραγματικά την κυβέρνηση και την εξουσία, που θα βάζει τη δική της απελευθερωτική και χειραφετητική σφραγίδα. Για να μην τρέχουμε συνεχώς πίσω από τα γεγονότα και την ατζέντα της συζήτησης που επιβάλλει η κυβέρνηση, αλλά για να καθορίσουμε εμείς το περιεχόμενό της. Δύσκολο καθήκον αλλά αναπότρεπτο.
Όχι με τη νοσταλγία του παρελθόντος, όχι με τη λογική «περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις». Αλλά με τον αέρα που αποπνέουν οι πραγματικές δυνατότητες της εποχής μας. Γιατί οι μαθητές άλλοτε με χιούμορ («Σε μια γωνιά του Άρη βρήκανε νερό, εμείς ένα μήνα τώρα ψάχνουμε για φυσικό») και άλλοτε με σοβαρότητα («Δεν είμαστε το κόστος, είμαστε το μέλλον») διατυπώνουν με τη δική τους απλή και αδιαμεσολάβητη λογική ότι η εποχή μας αντικειμενικά έχει τη δυνατότητα να τους προσφέρει όλα όσα διεκδικούν και όχι μόνο για τα σχολειά τους. Γιατί τα εκατομμύρια που δίνονται για τους εξοπλισμούς μπορούν να ικανοποιήσουν στο σήμερα τα αιτήματα των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Γιατί ο πλούτος που παράγεται μπορεί να εξασφαλίσει πρόσβαση σε όλους και όλες στο σύνολο της γνώσης σε όλες τις βαθμίδες, η εκπαίδευση μπορεί να είναι ένα πραγματικά δωρεάν, δημόσιο, καθολικό αγαθό. Γιατί αντί για κομμάτια κακοπληρωμένης δουλειάς μπορεί να εξασφαλιστεί σταθερή και μόνιμη δουλειά για κάθε νέο και νέα. Γιατί τα δις των κερδών που μπαίνουν στις τσέπες των λίγων μπορούν να εξασφαλίσουν μια ζωή αξιοβίωτη για κάθε εργαζόμενο και εργαζόμενη.
Συνηθίζεται λοιπόν σε τέτοιες καμπές τα κέντρα της εξουσίας να φωνασκούν λέγοντας ότι κάποιες μειοψηφίες «κολλημένες στο παρελθόν» δεν μπορούν να δουν το «καινούριο» που έρχεται. Ως καινοτομίες αντίστοιχες της ψηφιακής εποχής που ζούμε εμφανίζονται η εξ αποστάσεως «εκπαίδευση» αλλά και η ηλεκτρονική ψηφοφορία που με αφορμή την πανδημία επιχειρείται να καθιερωθεί στη ζωή των σωματείων. Όμως η εμπέδωση μιας λογικής που θέλει τον καθένα κατά μόνας, με πληκτρολόγιο, κάμερα και οθόνη να δουλεύει, να διδάσκει, να διδάσκεται, ακόμα και να ψηφίζει είναι αυτά που μυρίζουν παρελθόν, και μάλιστα το πιο σκοτεινό παρελθόν που δεν υπήρχε στοιχειωδώς η έννοια του συλλογικού δικαιώματος και της συλλογικής οργάνωσης. Ο καθένας και η καθεμιά χωριστά, χαμένοι στο διαδίκτυο των αποσπασματικών πληροφοριών και μακριά από τη συλλογική συζήτηση και αγώνα που ανοίγουν τους δρόμους του πραγματικά καινούριου.
Η χαραμάδα που άνοιξαν οι κινητοποιήσεις των τελευταίων ημερών πρέπει να γίνει ρωγμή, ρήγμα, ανατροπή. Με τον αέρα του πραγματικά καινούριου, με τη φρέσκια πνοή της μαθητικής ορμής, με το πάθος για μια εκπαίδευση και μια κοινωνία που θα βάζει μπροστά τις ανάγκες και τα δικαιώματα των πολλών.
