της Βούλας Νικολαΐδου*
Αν κάποιος μας περιέγραφε λίγους μήνες πριν αυτό που θα συνέβαινε, θα λέγαμε πως έχει νοσηρή φαντασία. Δυστυχώς όμως η νέα πραγματικότητα μπήκε στη ζωή μας με τρόπο βίαιο και αιφνίδιο.
Σταδιακά χάσαμε κάθε «κανονικότητά» μας. Άλλαξε όλη η ζωή μας και οι έννοιες «περιορισμός» και «απαγόρευση» εντάχθηκαν στο βασικό μας λεξιλόγιο.
Και κάπου εκεί, μετά το πρώτο σοκ, όλοι εμείς οι ενήλικες αρχίζουμε να κάνουμε τεράστια λάθη.
Μας κατακλύζουν άπειρα συναισθήματα. Φόβος, θυμός, ανασφάλεια, δυσφορία είναι μερικά από μια τεράστια λίστα.
Αντί όμως να τ’ αναγνωρίσουμε και να τα διαχειριστούμε για να πάμε παρακάτω, τα πνίγουμε και αρχίζουμε ν’ ανασκουμπωνόμαστε στο να βοηθήσουμε άλλους.
Αγωνιζόμαστε ν’ αποκαταστήσουμε μια κανονικότητα για να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι καταφέρνουμε να ελέγξουμε αυτό που μας τρομάζει.
Δάσκαλοι αγωνίζονται με κάθε τρόπο να βγάλουν ύλη, ν’ αποδείξουν (σε ποιον άραγε;) πως καταφέρνουν να κάνουν τη δουλειά τους (;) κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Βασική μέριμνα όλων η ύλη των μαθημάτων.
Πώς θα διασφαλιστεί η χρονιά όταν δεν έχει διασφαλιστεί η ίδια η ζωή;
Και στο μεταξύ να ασφυκτιούμε όλο και περισσότερο, κρατώντας καλά κλειδωμένα όλα τα συναισθήματά μας με την τεράστια αυταπάτη πως “καλά τα καταφέρνουμε”.
Όλοι έχουμε ακούσει πως όταν έν’ αεροπλάνο κινδυνεύει, ένας γονιός οφείλει να φορέσει πρώτος τη μάσκα οξυγόνου και μετά να φροντίσει το παιδί του.
Εμείς όμως ασφυκτιούμε, αλλά διεκπεραιώνουμε. Τα παιδιά βλέπουν την ασφυξία μας. Διαβάζουν στα μάτια και στη συμπεριφορά μας τα συναισθήματα που με τόση επιτυχία καταφέρνουμε να θάψουμε βαθιά και να τα κρύψουμε απ’ τον εαυτό μας. Όχι όμως κι απ’ αυτά. Έτσι νιώθουν απίστευτα μόνα.
Αυτό που χρειάζονται αυτή τη στιγμή είναι η αίσθηση ασφάλειας. Πού να τη βρουν σ’ έναν γονιό που τα πάντα στη στάση του αποπνέουν ένταση και αγωνία;
Το ερώτημα εύλογο: Και τι να κάνουμε;
Είναι πολύ απλό, αλλά καθόλου εύκολο!!! Πρώτα απ’ όλα να αποδεχτούμε πως μπορεί τα σχολικά κτίρια να έχουν κλείσει, αλλά ΟΛΟΙ ΜΑΣ, γονείς και δάσκαλοι, κάνουμε εντατικά μαθήματα σ’ ένα καινούριο σχολείο.
Έπειτα, να στραφούμε μέσα μας. Ν’ αναγνωρίσουμε όλα αυτά που νιώθουμε κι όχι να κρυφτούμε από αυτά. Στις πιεστικές συνθήκες που βιώνουμε, αν συνεχίσουμε την ίδια μέθοδο, οι εκρήξεις θα είναι ανεξέλεγκτες και οι συνέπειες ολέθριες –κυρίως για τους γονείς- καθώς συνυπάρχουν σε 24ωρη βάση με τα παιδιά.
Καθήκον μας, λοιπόν, είναι να εκτονώσουμε αυτή την ένταση. Αυτό θα γίνει μόνον αν την εκφράσουμε και τη διαχειριστούμε.
Δεν χρειάζεται να είμαστε “ατσαλάκωτοι” και τέλειοι. Μπορούμε να μοιραστούμε το πώς νιώθουμε μ’ έναν φίλο μας κι, αν δεν βοηθηθούμε, ν’ αναζητήσουμε στήριξη στο 10306 από ειδικούς.
Τα τοξικά συναισθήματα καταστρέφουν.
Ο ιός του φόβου επωάζεται ποικιλότροπα μέσα μας. Ας τον αντιμετωπίσουμε, ώστε αργότερα, όταν βγούμε απ’ αυτόν τον εφιάλτη να μην μετράμε τραγικές απώλειες, και κυρίως πληγές στην ψυχική υγεία των παιδιών.
Αυτό που βιώνουν τώρα θα μείνει ανεξίτηλα χαραγμένο στην ψυχή τους για όλη τους τη ζωή.
Βιωματική μάθηση.
Άραγε ποιους δασκάλους θα διάλεγες για να διδάξουν ένα τέτοιο μάθημα; Αναμφίβολα, τους καλύτερους, με την καλύτερη κατάρτιση.
Γίνε, λοιπόν, ο δάσκαλος που θα ήθελες για το παιδί σου, γιατί μαθητεύει στη συμπεριφορά σου 24 ώρες το 24ωρο.
Αλλά και όλοι οι δάσκαλοι οφείλουν να επαναπροσδιορίσουν την εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτό που θα θυμούνται τα παιδιά μετά από χρόνια δεν θα είναι οι ασκήσεις και οι εργασίες που κάνανε εξ αποστάσεως.
Σ’ αυτή τη συγκυρία περισσότερο από ποτέ δεν έχουν ανάγκη από έναν δάσκαλο αυθεντία, αλλά από έναν αυθεντικό δάσκαλο.
Με μεθόδους που ταιριάζουν στα νέα «μαθήματα ζωής», γονείς και δάσκαλοι οφείλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να διαχειριστούν τα δύσκολα συναισθήματά τους.
Το καλύτερο φάρμακο είναι η δημιουργία.
Μπορούμε, λοιπόν, με αφορμή τα βιώματά τους να τους δώσουμε το ερέθισμα να εκφράσουν αυτά που νιώθουν με δημιουργικό τρόπο.
Ο άνθρωπος για να είναι καλά, χρειάζεται κάτι να θυμάται και κάτι να περιμένει. Αυτό του δίνει ασφάλεια.
Ας θυμίσουμε ευχάριστες στιγμές, καλλιεργώντας και την προσμονή αυτών που θα κάνουν όταν τελειώσουν όλα αυτά.
Συμμαθητές είμαστε όλοι στο μάθημα της αιφνίδιας αλλαγής και της στέρησης ελευθερίας.
Μες απ’ τα αυστηρά όρια που μας επιβάλλονται μπορούμε όλοι, μικροί μεγάλοι, να βρούμε και να επεκτείνουμε τα δικά μας όρια.
Σκληρή η προπόνηση αλλά απαραίτητη για την καλή ψυχική κατάσταση όλων μας.
Ευκαιρία να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να κάνουν το ίδιο.
Ό,τι χάνεται σε γνώση μαθημάτων ας κερδηθεί σε μάθημα αυτογνωσίας.
Είναι επίσης απαραίτητο να διαχειριστούμε τα 2 x της ζωής μας, χώρο-χρόνο.
Πριν απ’ αυτή την κατάσταση είχαμε ελάχιστο χρόνο και απόλυτη ελευθερία στον χώρο και τώρα αυτό έχει πλήρως αντιστραφεί.
Ας προσπαθήσουμε να δομήσουμε αυτόν τον χρόνο. Να μπει κάποιο πρόγραμμα στη μέρα μας.
Κάποια διαστήματα να συμφωνηθεί απ’ όλα τα μέλη της οικογένειας να υπάρχει προσωπικός χρόνος του καθενός (θυμάστε το παιχνίδι της σιωπής που παίζαμε στο σχολείο;).
Αυτός ο χρόνος είναι πολύτιμος για ν’ αποδώσουν οι προσπάθειες για όσα προαναφέραμε.
Ας διαμορφώσουμε μια αρχή-μέση-τέλος για τη μέρα μας σύμφωνα με τα νέα δεδομένα.
Πολλά μπορούν να γίνουν με παιγνιώδη μορφή για τα μικρότερα παιδιά ή με συζήτηση με τα μεγαλύτερα.
Αυτό ως βίωμα βοηθάει όλα τα παιδιά να νιώσουν πως ακόμη και κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες μπορούμε να έχουμε τον έλεγχο της ζωής μας κι αυτό τα κάνει να νιώθουν ασφαλή.
Προσέχουμε την ενημέρωσή μας. Ό,τι πιο στρεσογόνο είναι ο καταιγισμός ενημέρωσης από τα μέσα.Φροντίζουμε να το κάνουμε κατ’ ιδίαν και όταν ακούσουν κάτι μαζί μας το συζητάμε και δεν το αφήνουμε, γιατί δεν ξέρουμε πώς το έχει αντιληφθεί το παιδί.
Τονίζουμε ότι όλο αυτό έχει ημερομηνία λήξης, αφορά όλον τον πλανήτη και πως είμαστε πολύ τυχεροί που η χώρα μας έχει πολύ μικρές απώλειες.
Αναφερόμαστε στις τραγικές συνέπειες που είχε η μη λήψη μέτρων σε άλλες χώρες. Έτσι το παιδί αποκτά στο μυαλό του παραδείγματα προς αποφυγή και νοηματοδοτείται η προσπάθεια που γίνεται.
Η αγγλική γλώσσα είναι πολύ εύστοχη σ’ αυτό, γιατί η λέξη υπευθυνότητα (responsibility) σημαίνει ικανότητα ν’ ανταποκρίνεσαι.
Άρα ο υπεύθυνος άνθρωπος είναι αυτός που μπορεί ν’ ανταποκριθεί στις καταστάσεις.
Συνεπώς ελέγχει τις συνθήκες της ζωής του.
Εκτός όμως απ’ όλα αυτά, πολλοί είναι εκείνοι που αντιμετωπίζουν και τεράστιο οικονομικό πρόβλημα με τα νέα εργασιακά δεδομένα. Τι κάνουμε λοιπόν;
Καθησυχάζουμε τα παιδιά διαβεβαιώνοντάς τα πως θα βρεθούν λύσεις. Ακόμα κι αν μας φαίνεται δύσκολο, οφείλουμε ν’ αναζητήσουμε τρόπους για ν’ ανταπεξέλθουμε στις ανάγκες των οικογενειών μας. Δεν είναι καιρός για ατομικές πορείες, αλλά για ομαδικές συμπορεύσεις. Όλο αυτό αφορά το εμείς.
Ζητούμε στήριξη υλική-ψυχολογική χωρίς αναστολές και ψευτο-εγωισμούς.
Όλη αυτή η λαίλαπα σκότωσε τις βεβαιότητές μας. Γι’ αυτό όλοι μας μετράμε πληγές σε διαφορετικό τομέα ο καθένας.
Συμπερασματικά λοιπόν για ν’ αντιμετωπίσουμε αυτή την καταιγίδα εποικοδομητικά κάνουμε τα εξής:
- Εκφραζόμαστε, δεν συγκρουόμαστε, χρησιμοποιώντας τα επιβεβλημένα όρια ως ευκαιρία να διευθύνουμε τα δικά μας.
- Βάζουμε καθημερινούς στόχους και δεν «ροκανίζουμε» απλά και ακούσια τον χρόνο.
- Γινόμαστε αυθεντικοί και δεν το παίζουμε αυθεντία.
- Ανταποκρινόμαστε και δεν αντιδρούμε στις νέες συνθήκες.
- Βιώνουμε τα συναισθήματα, δεν τα απωθούμε.
- Εκτιμούμε όσα είχαμε στη ζωή μας και δεν τα νοσταλγούμε απλώς.
- Βιώνουμε το διάστημα αυτό ως περίοδο προσωπικής μας ανάπτυξης και όχι ως τιμωρία.
- Γινόμαστε δημιουργικοί κι όχι παθητικοί δέκτες πληροφόρησης.
- Βλέπουμε τη συνολική εικόνα και δεν κλεινόμαστε στον μικρόκοσμό μας.
- Ξεκινούμε βοηθώντας τον εαυτό μας και συνδεόμαστε ουσιαστικά με τους άλλους.
- Ζητούμε βοήθεια-Στηρίζουμε ο ένας τον άλλο
Αυτό το “μοίρασμα” είναι το σημαντικότερο εφόδιο για τα παιδιά μας, που ίσως μ’ αυτή τη δύσκολη αφορμή καταφέρουν να διδαχθούν από εμάς τη ΣΥΝ-ΥΠΑΡΞΗ.
Καλή μας μαθητεία μ’ ενωμένα χέρια, γιατί κανένα χέρι δεν είναι άδειο, όταν το γεμίζει το χέρι κάποιου άλλου.
*Η Βούλα Νικολαΐδου είναι εκπαιδευτικός.
