της Ελένης Στριφτόμπολα

Όσο μπορείς

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.

Κ. Π. Καβάφης (Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

Όταν πρωτοξεκίνησε να εμφανίζεται έντονα πριν κανένα μήνα στο δημόσιο λόγο η θλιβερή, κατά τη γνώμη μου και θα εξηγήσω τη χρήση του επιθέτου παρακάτω, συζήτηση για τη γιορτή των 3 Ιεραρχών, αμέσως σκέφτηκα το παραπάνω ποίημα. Έκανα, λοιπόν, τους δικούς μου συνειρμούς, μέσα από τις σκέψεις για τα όσα θλιβερά πράγματι, ξανατονίζω, λάμβαναν χώρα στη δημόσια σφαίρα. Και για μια ακόμα φορά μάς πλήγωναν θανάσιμα, μας κέντριζαν και μας χάραζαν βαθιά για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα των μόνιμων εκπτώσεων και καταπτώσεων, καταβαραθρώσεων της κοινής λογικής αλλά και της κουλτούρας της παιδείας και της εκπαίδευσης.

Θα εξηγηθώ, καταγράφοντας κάποιες απλές σκέψεις που έκανα όσο έβλεπα τα θλιβερά να λαμβάνουν χώρα.

Σκέψη πρώτη: Με άσχετη αφορμή από το σημερινό μου θέμα -ή μήπως τελικά όχι και τόσο άσχετη;- που είχε να κάνει με την εκπαιδευτική πολιτική και το προσφυγικό ζήτημα, είχα επισημάνει σ’ ένα άρθρο ότι το υποχρεωμένο κοινό δε μας τιμά σε ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας και συνείδησης.¹ Κι αυτό το γνωρίζουν πρώτα και καλύτερα οι άνθρωποι της Εκκλησίας, οι πεπαιδευμένοι ιερωμένοι και ιεράρχες της, οι διανοούμενοί της, το στελεχικό της δυναμικό, τα ηγετικά κλιμάκιά της… Στην Ευρώπη των βίαιων θρησκευτικών πολέμων, είτε πρόκειται για εκείνους που διεξήχθησαν στις ανατολικές εσχατιές της και ακούμπησαν και την Εγγύς και Μέση Ανατολή της, είτε για όσους βιώθηκαν στο δυτικό κέντρο της και μάτωσαν, στην κυριολεξία, τις ζωές των ανθρώπων σχεδόν μιας χιλιετίας, πρώτ’ απ’ όλα οι άνθρωποι της Εκκλησίας θα ’πρεπε να παγώνουν στην ιδέα του υποχρεωμένου κοινού. Μιλώ για το έγγραφο που καθορίζει τα καινά δαιμόνια σε σχέση με τη γιορτή των 3 Ιεραρχών. Πώς ξεχνά μια υποτίθεται έμπειρη και υπεύθυνη κοινωνικά δημόσια διοίκηση και οι εκπρόσωποί της τ’ άρθρα του Συντάγματος 3 παρ.1, 5 παρ. 2 και 13 παρ. 1, για τις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας αλλά και τ’ ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα; Κι αν το ξεχνά εκείνη, πώς από συναίσθημα ανθρωπισμού αλλά και σεβασμού στη ζητήματα ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης, δηλαδή κοινωνικής δεοντολογίας σε μια ευνομούμενη(;) δημοκρατία δυτικοευρωπαϊκού παραδείγματος, δεν της το σιγοψιθυρίζει να το θυμηθεί κάποιος ιεράρχης, αλλά, αντίθετα, με δηλώσεις από τους κόλπους της Εκκλησίας, τον ίδιο τον Αρχιεπίσκοπο, υποστηλώνεται μια κατάφωρη παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων; Για να μείνω μόνο στο κεντρικό διακύβευμα αυτής της δήλωσης. Θα αφήσω κατά μέρος εδώ μια άλλη σημαντική παράμετρό της, αυτή για τους τεμπέληδες, που δεν τιμά καθόλου τον πομπό της, ειδικά σε μια εποχή που βάλλεται βάναυσα το δικαίωμα στην αργία που έχει κατακτηθεί με πολύ αίμα ειδικά για τους μη προνομιούχους πολίτες της κοινωνίας και το οποίο, αν δεν απατώμαι, αποτελεί ή μάλλον, όπως φαίνεται από τις δηλώσεις, αποτελούσε και αίτημα της χριστιανικής πίστης κάποτε.

Για όλα τα παραπάνω, πρώτα θα παραθέσουμε από το edu.klimaka.gr, απ’ όπου αλιεύσαμε την πληροφορία για τη γιορτή των 3 Ιεραρχών 2020:

Αρ.Πρωτ.Φ1/5106/ΓΔ4/15-01-2020/ΥΠΑΙΘ

ΘΕΜΑ: Εορτή των Τριών Ιεραρχών
Σχ.: η με αρ. πρωτ. Φ1/3495/ΓΔ4/10-1-2020 εγκύκλιος του Υ.ΠΑΙ.Θ..

Σας ενημερώνουμε ότι την 30ή Ιανουαρίου, ημέρα εορτασμού των Τριών Ιεραρχών, στις σχολικές μονάδες (δημόσιες και ιδιωτικές) Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης πραγματοποιούνται εορταστικές εκδηλώσεις για την προσφορά των Τριών Ιεραρχών στα Γράμματα και κατά την κρίση του Συλλόγου Διδασκόντων/ουσών και εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν εκκλησιασμός.

Κατά τα λοιπά θα τηρηθεί το Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων της ημέρας.

Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΣΟΦΙΑ ΖΑΧΑΡΑΚΗ

Και θα συνεχίσουμε να παραθέτουμε από το esos.gr για τη δήλωση του Αρχιεπισκόπου:

Δημοσίευση 14/01/2020

«Έγινε αυτό που έπρεπε να γίνει. Όλα τα άλλα είναι αστειότητες και προφάσεις. Η αργία είναι για τους τεμπέληδες», δήλωσε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος σχολιάζοντας την απόφαση του υπουργείου Παιδείας για την εορτή των Τριών Ιεραρχών και πρόσθεσε:

«Η ημέρα των Τριών Ιεραρχών είναι μια σχολική εορτή, κατά την οποία τα παιδιά σύμφωνα με το πρόγραμμα του σχολείου τους θα παρακολουθήσουν τις εκδηλώσεις, θα πάνε στην εκκλησία και θα κάνουν μάθημα.»

Αναμενόμενη, λοιπόν, η αντίδραση Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων την οποία αλιεύσαμε και αυτή από το διαδίκτυο. Παραθέτουμε και πάλι, αυτή τη φορά από το alfavita.gr.:

23.01.2020 – 09:33

Τρεις Ιεράρχες: Σύλλογοι γονέων ζητούν διευκρινίσεις για την απαλλαγή μαθητών

…Διευκρινίσεις για τον εορτασμό των Τριών Ιεραρχών στα σχολεία ζητούν με επιστολή τους στο υπουργείο Παιδείας Σύλλογοι Γονέων.

Οι διευκρινίσεις αφορούν τη δυνατότητα απαλλαγής των αλλόθρησκων ή ετερόδοξων ή άθρησκων μαθητών από τις εκδηλώσεις αυτές εφόσον οι γονείς και κηδεμόνες το δηλώσουν ρητώς.

Η επιστολή κοινοποιήθηκε και στους νομικούς συμβούλους της ΟΛΜΕ και της ΔΟΕ.

Αναλυτικά η επιστολή των γονέων:

Αθήνα, 22 Ιανουαρίου 2020

Αξιότιμη κ. Υπουργέ,

Αξιότιμη κ. Υφυπουργέ,

Με βάση την τελευταία εγκύκλιο για τον εορτασμό των Τριών Ιεραρχών και την ενημέρωση που λάβαμε ότι θα «…πραγματοποιούνται εορταστικές εκδηλώσεις για την προσφορά των Τριών Ιεραρχών στα Γράμματα και κατά την κρίση του Συλλόγου Διδασκόντων/ουσών και εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν εκκλησιασμός.» με ταυτόχρονη τήρηση του ωρολόγιου προγράμματος και με δεδομένο ότι πρόκειται για την πρώτη θρησκευτική γιορτή στο σχολείο θα θέλαμε να υπάρξει διευκρίνιση για τη δυνατότητα απαλλαγής των αλλόθρησκων ή ετερόδοξων ή άθρησκων μαθητών από τις εκδηλώσεις αυτές εφόσον οι γονείς και κηδεμόνες το δηλώσουν ρητώς.

Πιο συγκεκριμένα η Υ.Α. με αρ. πρωτ.12773/Δ2/23-01-2015 ορίζει τον τρόπο με τον οποίο απαλλάσσονται οι μαθητές από την υποχρεωτική παρακολούθηση του μαθήματος των θρησκευτικών. Κατά τη γνώμη μας, το υπάρχον νομικό πλαίσιο δεν καλύπτει το δικαίωμα απαλλαγής των μαθητών κάθε τάξης από τις εορταστικές εκδηλώσεις θρησκευτικού περιεχόμενου, αφού δε γίνεται πουθενά λόγος για αυτές (η Υ.Α. αναφέρεται μόνο στο μάθημα και τον εκκλησιασμό).

Για τους παραπάνω λόγους ζητάμε από το Υπουργείο Παιδείας να κάνει τις απαραίτητες διευκρινίσεις με επίσημο τρόπο, προκειμένου να μην υπάρξουν παρανοήσεις, αλλά και παραβίαση δικαιωμάτων οποιουδήποτε μαθητή.

Με εκτίμηση,

Νέος Σύλλογος Γονέων 36^ου δημοτικού σχολείου Αθηνών syllogosgoneon36ds@gmail.com

Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων 14^ου δημοτικού σχολείου Αθηνών goneis14athinon@gmail.com

Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων 35^ου δημοτικού σχολείου Αθηνών syl.goneon.35@gmail.com

Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων 40^ου δημοτικού σχολείου Αθηνών syllogos40dimotiko@gmail.com

Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων 7^ου νηπιαγωγείου Ν. Σμύρνης syllogosgoneon2019@gmail.com

Για την ιστορία, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η θέση της επίσημης Εκκλησίας αλλά και της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων εδώ και αρκετά χρόνια παρουσιάζεται σταθερή. Αλιεύω και πάλι από το το esos.gr:

09:24 | 03 Ιαν. 2014 Τελευταία ανανέωση 12:37 | 04 Ιαν. 2014

Μετά την Ιερά Σύνοδο της εκκλησίας η οποία τον περασμένο Οκτώβριο με επιστολή στον υπουργό Παιδείας επισήμανε «τον κίνδυνο να φτάσουμε στο σημείο, εντός ολίγων ετών, τα παιδιά μας να έχουν αργία την 30η Ιανουαρίου χωρίς να γνωρίζουν τον λόγο» και η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων  με επιστολή της προς τον Κ. Αρβανιτόπουλο ζητά  την άμεση παρέμβασή  του, ενόψει και του φετινού εορτασμού των Τριών Ιεραρχών, ώστε σαφώς να καθοριστεί: 

α) η ημέρα ως εορτή και όχι ως αργία και

β) το πλαίσιο του εορτασμού της, το οποίο να προβλέπει εκκλησιασμό για όλους τους εκπαιδευτικούς και μαθητές, ομιλίες και άλλες εκδηλώσεις.

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ 

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Ως γνωστόν η 30η Ιανουαρίου, ημέρα εορτασμού των Τριών Ιεραρχών, ήδη από το 1842 έχει καθιερωθεί ως ημέρα των ελληνικών γραμμάτων και της Παιδείας. Ατυχώς ασαφείς διατυπώσεις και παρερμηνείες εγκυκλίων των τελευταίων ετών, που έχουν εκδοθεί από το Υπουργείο Παιδείας και καθορίζουν τον τρόπο εορτασμού των Τριών μεγάλων Ιεραρχών, έχουν οδηγήσει σε πλήρη απαξίωση της εορτής και μετατροπή της 30ής Ιανουαρίου σε ημέρα απλής σχολικής αργίας κατά την οποία η συντριπτική πλειονότητα εκπαιδευτικών και μαθητών, ιδιαίτερα μάλιστα στις μεγάλες πόλεις, παραμένουν στα σπίτια τους. …

Κύριε Υπουργέ,

παρακαλούμε για την άμεση παρέμβασή σας, ενόψει και του φετινού εορτασμού των Τριών Ιεραρχών, ώστε σαφώς να καθοριστεί: α) η ημέρα ως εορτή και όχι ως αργία και β) το πλαίσιο του εορτασμού της, το οποίο να προβλέπει εκκλησιασμό για όλους τους εκπαιδευτικούς και μαθητές, ομιλίες και άλλες εκδηλώσεις.

Έντονη πικρία της εκκλησίας προς τον υπ. Παιδείας για τη σχολική εορτή των Τριών Ιεραρχών

…

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

Προς τον Αξιότιμο κ. Κωνσταντίνο Αρβανιτόπουλο Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού

Αξιότιμε κ. Υπουργέ,

 Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, κατά την Συνεδρία Αυτής της 11ης μηνός Οκτωβρίου ε.ε., έλαβε την απόφαση να απευθυνθεί προς το πρόσωπό σας σχετικά με την Εορτή των Τριών Ιεραρχών.

Συγκεκριμένα, επιθυμεί να εκφράσει την έντονη πικρία της, διότι, σύμφωνα με υπουργικό έγγραφο, το οποίο απεστάλη την 27η Ιανουαρίου π.ε. προς τους Διευθυντές Γυμνασίων και Λυκείων, ΕΠΑ.Λ. και ΕΠΑ.Σ., η ως άνω σχολική εορτή χαρακτηρίζεται πλέον «αργία», με απλή δυνατότητα «συμμετοχής σε εκκλησιασμό» η «σε εορταστικές εκδηλώσεις».

Καθίσταται σαφές δι’ αυτού του εγγράφου ότι επέρχεται πλήρης αλλοίωση του νοήματος της εορτής των Τριών Ιεραρχών ως προστατών της παιδείας μας. Κατά πρώτον, διαχωρίζεται ο εορτασμός μεταξύ πρωτοβαθμίου και δευτεροβαθμίου εκπαιδεύσεως, και κατά δεύτερον, για τη τελευταία κατηγορία προσδιορίζεται πλέον ως αργία και όχι ως σχολική εορτή, συνοδευόμενη από εκκλησιασμό.

Θεωρείται δηλαδή μία ακόμη κοσμική αργία χωρίς εκκλησιαστικό χαρακτήρα, χωρίς καμμία αναφορά στους τρεις σπουδαίους Πατέρες της Εκκλησίας, κατ’ εξοχήν προστάτες της παιδείας και υπερμάχους των ελληνικών (δηλαδή των κοσμικών, εξωχριστιανικών, στην εποχή τους) γραμμάτων.

Το γεγονός αυτό ενέχει τον κίνδυνο να φτάσουμε στο σημείο, εντός ολίγων ετών, τα παιδιά μας να έχουν αργία την 30η Ιανουαρίου χωρίς να γνωρίζουν τον λόγο. Εάν είναι να λάβει τέτοιον χαρακτήρα η εορτή, φρονούμε ότι είναι προτιμότερο να καταργηθεί και από αργία.

Το ζήτημα δεν αφορά στο γεγονός ότι ελάχιστοι μαθητές και μαθήτριες πλέον εκκλησιάζονται κατά την συγκεκριμένη ημέρα, αλλά κυρίως στο ότι χάνεται βαθμηδόν τόσο η εκκλησιαστική όσο και η κοσμική σημασία της εορτής αυτής.

Όπως ασφαλώς γνωρίζετε, στα πρόσωπα των αγίων Τριών Ιεραρχών, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου, η Εκκλησία μας – και η σύγχρονη επιστήμη – αναγνωρίζει τους επιφανέστερους εκπροσώπους μιας πλειάδας εμπνευσμένων πρώιμων Πατέρων και διδασκάλων της Εκκλησίας, οι οποίοι αναδείχθηκαν φωτεινά ορόσημα του Χριστιανισμού και των Γραμμάτων, με παγκόσμια ακτινοβολία. Κορυφαία πνευματικά αναστήματα, που μας κληροδότησαν ένα κολοσσιαίο συγγραφικό και ομιλητικό έργο, πραγματικά αδαπάνητο θησαυρό γλώσσας, παιδείας και επιστήμης, το οποίο εξακολουθεί να μελετάται, να εκδίδεται, να υπομνηματίζεται και να εμπνέει σε οικουμενική κλίμακα.

Οι τρεις αυτοί ισότιμοι και υπερφυείς Ιεράρχες, αξιοποίησαν δημιουργικά τους πνευματικούς θησαυρούς της αρχαιότητας, συνδυάζοντας αρμονικά την ανθρώπινη γνώση με την χριστιανική πίστη και είχαν το θείο χάρισμα να αποτελέσουν, με την ανοιχτή και διαυγή σκέψη τους, τους θεμελιωτές της θαυμαστής συζεύξεως της αρχαίας ελληνικής σοφίας με την χριστιανική αλήθεια. Υπήρξαν ένθερμοι φορείς ελληνικής παιδείας, την αξία της οποίας υποστήριξαν και καλλιέργησαν σε ύψιστο βαθμό. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι εξεγέρθηκαν με πνευματικό ζήλο κατά του αυτοκράτορα Ιουλιανού, όταν αυτός απαγόρευσε στους Χριστιανούς να διδάσκουν τα ελληνικά γράμματα. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο οποίος υπήρξε συμφοιτητής με τον αδελφικό του φίλο, Μεγάλο Βασίλειο, στην φιλοσοφική σχολή των Αθηνών, εξαίρει τη σημασία της παιδείας, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «είναι το πρώτο από τα αγαθά που διαθέτουμε. Και όχι μόνο η χριστιανική μας παιδεία, που είναι η ευγενέστερη και επιδιώκει την σωτηρία […], αλλά και η εξωχριστιανική, την οποία πολλοί Χριστιανοί, κρίνοντας εσφαλμένα, αποστρέφονται ως επίβουλη και επικίνδυνη» (Εις τον μέγαν Βασίλειον, επίσκοπον Καισαρείας Καππαδοκίας, επιτάφιος = Λόγος μγ , 12• PG 36, 508Β). Δύσκολα ανιχνεύεται στην παγκόσμια γραμματεία ενθερμότερη διακήρυξη υπέρ της αξίας της παιδείας.

Με την βεβαιότητα ότι τυγχάνει της κατανοήσεώς σας η βαρύτητα του ως άνω εκτεθέντος ζητήματος, και ευελπιστούντες ότι στον σχεδιασμό και στις αποφάσεις σας θα συνυπολογίσετε τις θέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος προς αποκατάσταση της σπουδαιότητος της Εορτής των Τριών Ιεραρχών, ευχόμεθα ο Κύριος να σας ευλογεί και να σας ενισχύει στο δύσκολο έργο σας.

† Ο Αθηνών ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, Πρόεδρος
Ο Αρχιγραμματεύς
† Ο Διαυλείας Γαβριήλ

Εγώ και πολλοί άλλοι συνάδελφοι ακόμα, μετά από όλα αυτά πρέπει να διδάξουμε στη Γ΄ Γυμνασίου, λόγου χάρη, Διαφωτισμό, Αμερικάνικη, Γαλλική κι Ελληνική Επανάσταση, την «Άνοιξη των Λαών» του 1848 στο μάθημα της Ιστορίας και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής. Για να παραφράσω το γνωστό «μία εικόνα χίλιες λέξεις» σε «μία πράξη χίλιες λέξεις», γιατί όσοι ζούμε κοντά στα παιδιά, σ’ εφήβους και νεολαίους εν γένει, ξέρουμε ότι και το ελάχιστο παράδειγμά μας αξίζει κι έχει μεγαλύτερη ισχύ ακόμα και από ατελείωτες ώρες θεωρίας.

Σκέψη δεύτερη: Ρωτώ καλοπροαίρετα τι θα μπορούσε να σκεφτεί ένας οποιοσδήποτε πολίτης σοβαρός και υπεύθυνος με τα εν οίκῳ και τα εν δήμῳ του, σε οποιοδήποτε γεωγραφικό μήκος και πλάτος του πλανητικού μας χωριού, πόσο μάλλον Ευρωπαίος, για το αλαλούμ των παρακάτω δηλώσεων, μόλις σε μερικές μέρες, που δεν ξεπερνούν σε αριθμό τα δάχτυλα ενός χεριού; Παραθέτω από ιστοτόπους στο διαδίκτυο, όπως το esos.gr., για τα δύο πρώτα παραθέματα, αλλά και από τον ιστότοπο του ΥΠΑΙΘ για το τρίτο:

Α).

Αρ.Πρωτ.Φ1/3495/ΓΔ4/10-01-2020/ΥΠΑΙΘ

—–
ΘΕΜΑ: «Εορτή των Τριών Ιεραρχών»

Εν όψει σχετικής νομοθετικής ρύθμισης, σας ενημερώνουμε ότι την 30η Ιανουαρίου, ημέρα εορτασμού των Τριών Ιεραρχών, στις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης δεν θα διεξαχθεί διδασκαλία μαθημάτων, αλλά θα πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις και δραστηριότητες σχετικές με το περιεχόμενο της συγκεκριμένης γιορτής, δηλαδή την προσφορά των Τριών Ιεραρχών στα Γράμματα.

Επιπλέον, τη συγκεκριμένη μέρα δύναται να πραγματοποιηθεί εκκλησιασμός, κατά την κρίση του Συλλόγου Διδασκόντων/ουσών και εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν.

Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΣΟΦΙΑ ΖΑΧΑΡΑΚΗ

Β).

14:08 | 11 Ιαν. 2020

Στο Σχέδιο Νόμου «Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘ.Α.Α.Ε.), Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Έρευνας Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, Ερευνητικών και Τεχνολογικών Φορέων και άλλες διατάξεις» που κατατέθηκε χθες στην Βουλή, μεταξύ άλλων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους μαθητές παρουσιάζει και η πρόταση για κατάργηση μιας θρησκευτικής αργίας του Ιανουαρίου, δηλαδή της γιορτής των Τριών Ιεραρχών. Σύμφωνα με την προτεινόμενη διάταξη, οι μαθητές θα προσέρχονται κανονικά στα σχολεία τους αλλά θα πραγματοποιούνται εκδηλώσεις που μπορεί να περιλαμβάνουν θρησκευτικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες.

Συγκεκριμένα « Η 30ή Ιανουαρίου κάθε έτους , ημέρα της θρησκευτικής των Τριών Ιεραρχών, παύει να συμπεριλαμβάνεται στις ημέρες σχολικής αργίας. Αποκαθίσταται ως ημέρα πραγματοποίησης εορταστικών εκδηλώσεων προς τιμή των Μεγάλων αυτών Πατέρων αλλά και της Παιδείας, καθώς και των μετόχων της εκπαιδευτικής διαδικασίας, εκπαιδευτικών και μαθητών.

Οι εκδηλώσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν θρησκευτικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες σχετικά με την προβολή του κοινωνικού και παιδαγωγικού έργου των Μεγάλων Πατέρων και της εν γένει προσφοράς τους στην Εκπαίδευση και τα Γράμματα. Η εν λόγω ρύθμιση καταλαμβάνει τόσο την Πρωτοβάθμια όσο και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση δημόσια και ιδιωτική, έτσι ώστε ο τρόπος εορτασμού της συγκεκριμένης θρησκευτικής και σχολικής εορτής να είναι καθολικός και ενιαίος».

Γ).

https://www.minedu.gov.gr/news/43805-13-01-20-anoikta-kai-oxi-kleista-sxoleia-tin-30i-ianouariou-apokathistatai-i-imera-eortasmoy-ton-trion-ierarxon

13-01-20 Ανοικτά και όχι κλειστά σχολεία την 30ή Ιανουαρίου. Αποκαθίσταται η ημέρα εορτασμού των Τριών Ιεραρχών

Η 30ή Ιανουαρίου κάθε έτους, ημέρα της εορτής των Τριών Ιεραρχών, αποκαθίσταται ως ημέρα πραγματοποίησης εορταστικών εκδηλώσεων προς τιμήν των τριών Αγίων και της Παιδείας, καθώς και όλης της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Η εν λόγω ρύθμιση αφορά τόσο την πρωτοβάθμια όσο και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, δημόσια και ιδιωτική.

Κατά τα λοιπά, το σχολείο θα λειτουργεί κανονικά και θα πραγματοποιείται το ωρολόγιο πρόγραμμα των μαθημάτων της ημέρας. Η σχετική νομοθετική ρύθμιση, που εμπεριέχεται σε κατατεθέν Νομοσχέδιο του Υπουργείου, θα προσαρμοστεί κατά την κοινοβουλευτική διαδικασία προκειμένου να αποτυπώνει πλήρως τα ανωτέρω.

Και τελικά:

Δ).

Αρ.Πρωτ.Φ1/5106/ΓΔ4/15-01-2020/ΥΠΑΙΘ

ΘΕΜΑ: Εορτή των Τριών Ιεραρχών
Σχ.: η με αρ. πρωτ. Φ1/3495/ΓΔ4/10-1-2020 εγκύκλιος του Υ.ΠΑΙ.Θ..

Σας ενημερώνουμε ότι την 30η Ιανουαρίου, ημέρα εορτασμού των Τριών Ιεραρχών, στις σχολικές μονάδες (δημόσιες και ιδιωτικές) Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης πραγματοποιούνται εορταστικές εκδηλώσεις για την προσφορά των Τριών Ιεραρχών στα Γράμματα και κατά την κρίση του Συλλόγου Διδασκόντων/ουσών και εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν εκκλησιασμός.

Κατά τα λοιπά θα τηρηθεί το Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων της ημέρας.

Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΣΟΦΙΑ ΖΑΧΑΡΑΚΗ

Όπως καταλαβαίνουμε όλοι που ξέρουμε την εκπαίδευση, αλλά νομίζω και όσοι πολίτες έχουν απομείνει με κρίση και σκέψη, η τελική εκδοχή φαίνεται ν’ αποτελεί συνισταμένη πίεσης από διαφορετικά κέντρα με διαφορετικές στοχοθεσίες στη συγκεκριμένη περίπτωση, την Εκκλησία και την ιδιωτική εκπαίδευση. Στο χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης, λοιπόν, κατά κύριο λόγο θα βρεθεί το υποχρεωμένο κοινό. Προκειμένου να μην υποχρεωθεί να κάνει μάθημα, πηγαίνει και στην εκκλησία, που με την αργία η μεγάλη πλειοψηφία του ούτε που το σκεφτόταν.

Τι διδάσκουμε όμως έτσι πέρα από εξαγορά συνειδήσεων, δηλ. εκμαυλισμό τους, με τέτοιες τακτικές και πολιτικές. Και κάπως έτσι είναι όλοι ευχαριστημένοι, βολεμένοι. Όλοι; Εγώ, πάντως, όχι και νομίζω και κάμποσοι άλλοι, να πω την αλήθεια.

Σκέψη τρίτη: Δε θα μπω, λοιπόν, στην άχαρη και μίζερη συζήτηση που δε μας τιμά καθόλου ως εκπαιδευτικούς και πολίτες «γιατί να χάσουμε την αργία», γιατί νομίζω άλλα πρέπει να μας καίνε. Ότι έχουμε χάσει την κοινή λογική, τον εκπαιδευτικό πολιτισμό που βασίζεται στις πνευματικές, πολιτικές, κοινωνικές, πολιτισμικές, μορφωτικές κατακτήσεις-σύμβολα μεγάλων στιγμών της ανθρωπότητας που συνέβαλαν στο να βγουν τα μυαλά μας από τα κελιά. Θυμίζω ενδεικτικά τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, τη φιλοσοφική και μαζί συχνότατα θεολογική σκέψη του μεσαίωνα, ύστερου ή όχι αλλά και της πρώιμης νεότερης Ευρώπης, τους άραβες μαθηματικούς, την αναγέννηση και τον ανθρωπισμό της, τα όσα καταπληκτικά συνέβησαν στα πεδία των ιδεών και των τεχνών τους τελευταίους 4 αιώνες· ας αναλογιστούμε κι εδώ ελάχιστα κι ενδεικτικά, διαφωτισμός, ρομαντισμός, ιμπρεσιονισμός, μαρξισμός -όσα και να μπορεί να του καταλογίσει κανείς, ποια θεωρία μένει ακλόνητη εξάλλου για πάντα;- νέες επιστημονικές θεωρίες στα μαθηματικά και τη φυσική που επηρέασαν και τις κοινωνικές επιστήμες (βλ. λόγου χάρη το παράδειγμα του Gödel), οι θεωρίες του Φρόυντ και της ψυχανάλυσης εν γένει, του Μ. Φουκώ και σήμερα αυτές του Τζ. Αγκάμπεν ή του Έ. Τραβέρσο… Με λίγα λόγια, όλα αυτά που μας κάνουν ανθρώπους και πολίτες του κόσμου με άποψη, κρίση, ενσυναίσθηση και κοινωνική δράση.

Δεν αντέχω τους πάσης προελεύσεως σκοταδισμούς και συσκοτίσεις, προτιμώ τους διαφωτισμούς και τις διαφωτίσεις, αρκεί να είναι πράγματι τέτοιοι και τέτοιες που ευαγγελίζονται ότι είναι, παρά τη δυσπιστία μου για την εν γένει προοδολαγνεία τους και τα δόγματά τους. Πάντως, αν πρέπει να επιλέξω μεταξύ των δύο ποντάρω στο Νο2 (διαφωτισμός) και όχι στο Νο1 (σκοταδισμός). Γιατί ο πρώτος δε μου αφήνει επιλογή ανάσας στην κριτική μου σκέψη, ενώ από το δεύτερο μπορώ ν’ αντλήσω όπλα για να τον ξεπεράσω κριτικά, αν το επιθυμώ πραγματικά.

Για να ξαναγυρίσω όμως σε αυτό που ανέφερα πρώτο στην τρίτη σκέψη, το γιατί δε με καίει η αργία που χάνω, θα ήθελα να πω ότι η γιορτή των 3 Ιεραρχών και σαν αργία θα ήταν και ήταν προβληματική, από άποψη κοινωνική-πολιτική, μορφωτική, νοοτροπίας, λόγω του ιδεολογικού της προσήμου, των ιδεολογικοποιήσεων και ιδεοληψιών που αυτό κουβαλά στις αποσκευές του. Αρκεί μια ματιά στη μακρά ιστορία αυτής της γιορτής από τον 11ο αι. και στο νεοελληνικό κράτος από το 1842 και τα πολιτισμικά συμφραζόμενα και διακυβεύματά της, καθώς και το ιστορικό και κοινωνικό συγκείμενό της κάθε φορά. Εγώ, να πω την αλήθεια, θα επέλεγα μάθημα. Ένα πράγμα είναι να συζητήσω σοβαρά για όλα αυτά με γνώση και κρίση με τους μαθητές μου και νομίζω αυτός είναι ο μορφωτικός ρόλος του σχολείου εν γένει και ειδικότερα του δημόσιου σχολείου κι άλλο να καταπίνω αμάσητα κάθε φορά πάσης φύσεως ιδεολογικοποιήσεις, καθώς παρέχουν μικροδιευκολύνσεις στη χαμοκέλα της χαμοζωής μου. Μόνο που η χαμοκέλα παραμένει τέτοια το ίδιο κι η χαμοζωή. Νομίζω ότι η ιδεολογική χρήση της γνώσης και της ιστορίας και η χρησιμοθηρία τους δε συμβάλλουν σε έναν κριτικό εκπαιδευτικό πολιτισμό. Να πω, τέλος, εδώ ότι θα μ’ ευχαριστούσε ν’ ακούσω μια συγκροτημένη παρέμβαση-συμβολή των συνδικαλιστικών μας οργάνων για το θέμα, αφού δουλειά μας είναι η μόρφωση, εκπαιδευτικοί είμαστε.

Σκέψη τέταρτη: Τι δείχνει το ύφος που είναι γραμμένο το δελτίο τύπου του ΥΠΑΙΘ για την αλλαγή στη γιορτή και το οποίο παρουσιάσαμε παραπάνω ολόκληρο; Παραθέτω εδώ ένα χαρακτηριστικό του απόσπασμα:

«Η 30ή Ιανουαρίου κάθε έτους, ημέρα της εορτής των Τριών Ιεραρχών, αποκαθίσταται ως ημέρα πραγματοποίησης εορταστικών εκδηλώσεων προς τιμήν των τριών Αγίων και της Παιδείας, καθώς και όλης της εκπαιδευτικής κοινότητας.»

Θα σταθώ και θα υπογραμμίσω το ρήμα «αποκαθίσταται», γιατί αποτυπώνει μια λογική απίστευτου ρεβανσισμού. Λες κι η αργία δεν ήταν γιορτή και τιμή. Αν κάτι, όμως, δείχνει αυτό για την αισθητική της πολιτικής πράξης που υλοποιείται μέσα από τη συγκεκριμένη ρητορική, το παρακάτω έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον από ιδεολογική άποψη «προς τιμήν των τριών Αγίων και της Παιδείας…». Από πότε το σχολείο μοιράζεται καθήκοντα με την Εκκλησία στον 21^ο αι. πια; Εγώ νόμιζα ότι οι Άγιοι ήταν δουλειά της Εκκλησίας και τα γράμματα του σχολείου. Παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον η διατύπωση· δε γιορτάζουμε τη μορφωτική τους συμβολή, όποια κι να ήταν αυτή, αλλά τους ίδιους ως Αγίους. Εδώ νομίζω μπαίνουμε σε αλλωνών χωράφια κι όχι τυχαία. Ή μήπως άλλοι μπαίνουν στα χωράφια του μορφωτικού ρόλου του σχολείου; Μπορεί στην Ελλάδα να μην έχουμε καταφέρει ακόμα να κάνουμε πράξη τον αυτονόητο διαχωρισμό Κράτους κι Εκκλησίας, να εφαρμόσουμε το παράδειγμα του γαλλικού κοσμικού κράτους, που αποτελεί θεμέλιο λίθο της ευρωπαϊκής δημοκρατίας που στα λόγια από επίσημα χείλη τόσο θέλουμε να της μοιάσουμε -κι αυτό έχει συμβεί με συνολική ευθύνη κι ατολμία όλων των πολιτικών χώρων εξουσίας από τη Μεταπολίτευση μέχρι και σήμερα- αλλά αυτή η θέση μάς γυρνά πολύ πίσω σε σχέση με όσα έχουμε καταφέρει σε αυτόν τον τομέα, έστω και μισά. Η έλλειψη κοινής λογικής χτυπάει κόκκινο. Τουλάχιστον στην εγκύκλιο τα πράγματα διορθώθηκαν, μαζεύτηκαν. Θα γιορτάσουμε τη συμβολή τους στην παιδεία, όχι τους ίδιους και παρεμπιπτόντως και την παιδεία.

Νομίζω ότι όταν γράφεται κάτι στο δημόσιο λόγο, χρειάζεται μεγαλύτερη σύνεση και ψυχραιμία, κοινή και ορθή λογική και όχι υστερία, υπερβολή, θόρυβος κι εντυπωσιασμός.

Σκέψη τελική: Για όλες τις παραπάνω σκέψεις, θεωρώ θλιβερά τα όσα συνέβησαν τον τελευταίο ένα μήνα περίπου σχετικά με το θέμα. Και για ένα ακόμα λόγο όμως, ίσως και σημαντικότερο. Τόσο ζήλο για κατεπείγουσα νομοθέτηση δε βλέπουμε ποτέ στα μεγάλα ζητήματα της εκπαίδευσης και τις ανοιχτές και χρόνιες εκκρεμότητες ουσίας σε αυτήν, όπως νομοθετήματα για ένα πολυδύναμο σχολείο που δε θα φυλακίζει στον παρωχημένο μονόδρομό του τις πολύπτυχες προσωπικότητες των συμβαλλόμενων σε αυτό, εκπαιδευόμενων κι εκπαιδευτών. Αυτά χρονοτριβούν τόσο που ποτέ δε φτάνουν να μας συναντήσουν. Κι έτσι επέρχεται η ακύρωση, η ματαίωση, μένοντας μόνο με τις μίζερες λέξεις και πράξεις μας περί γιορτών, αργιών και 3 Ιεραρχών.

Θα τελειώσω εδώ με μια προτροπή, με τα λόγια του Μ. Κατσαρού από το «Θα σας περιμένω»:

Μην αμελήσετε. Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία.

Το χρειαζόμαστε αυτό το νερό της σκέψης και της κρίσης μας αλλά και του συναισθήματος και της επιθυμίας μας για την απελευθερωτική και απελευθερωμένη στάση ζωής, τόσο προσωπικής όσο και κοινωνικής.