Του Φώτη Σουρτζή∗
Αυτές τις μέρες ολοκληρώνεται ή έχει ολοκληρωθεί η συμμετοχή των επιλεγμένων από το ΙΕΠ και το Υπουργείο Παιδείας σχολείων στο πρόγραμμα PISA. Λίγο πριν ξεκινήσει το πρόγραμμα, καθηγητές από τη Γ ΕΛΜΕ Αθήνας – μέλη του σχήματος «Αντίσταση» – επισκεφτήκαμε τα σχολεία της περιοχής μας που συμμετέχουν σε αυτό και συζητήσαμε με τους συλλόγους διδασκόντων.
Σκοπός του άρθρου δεν είναι μια εφ’ όλης της ύλης παρουσίαση και κριτική του προγράμματος PISA του ΟΟΣΑ – εξάλλου ο Σελιδοδείκτης έχει παρουσιάσει εκτενείς αναλύσεις. Σκοπός μας είναι να αναδείξουμε κάποια κοινά χαρακτηριστικά που διαπιστώσαμε κατά τις παρεμβάσεις μας σε όλα τα σχολεία, αλλά και κάποια στοιχεία σχετικά με την υλοποίηση του προγράμματος PISA, που μας ανέφεραν οι εμπλεκόμενοι καθηγητές.
- Σε κανένα σχολείο δεν είχε ενημερωθεί ο σύλλογος διδασκόντων ότι το σχολείο τους συμμετέχει στο πρόγραμμα! Με προφορικές εντολές, οι διευθυντές κάλεσαν τον καθηγητή Πληροφορικής του σχολείου να το υλοποιήσει.
Είναι να απορεί κανείς: αν η συμμετοχή της χώρας μας στο πρόγραμμα PISA είναι απαραίτητη και προωθητική για τη «βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης», γιατί τα σχολεία δεν διατυμπανίζουν τη συμμετοχή τους; Γιατί, έστω, δεν ενημερώνουν τους καθηγητές του σχολείου; Γιατί το αποκρύπτουν ακόμα κι από τους γονείς των μαθητών που συμμετείχαν; Δε θα έπρεπε να είχαν ζητήσει την άδειά τους;Για μας είναι ξεκάθαρο ότι αποτελεί επιλογή του Υπουργείου και του ΙΕΠ να υλοποιηθεί «εν κρυπτώ» το PISA, κάτω από τη μύτη των συναδέλφων. Γι’ αυτό και δεν εκδόθηκε καμιά υπουργική απόφαση/εγκύκλιος που να υποχρεώνει τους συλλόγους να το υλοποιήσουν, ορίζοντας με σαφήνεια τη διαδικασία, αλλά και τους εμπλεκόμενους καθηγητές. Η νεφελώδης «υποχρέωση των σχολείων να συμμετάσχουν» πέταγε το μπαλάκι στους πρόθυμους διευθυντές να επιβάλλουν τη συμμετοχή των σχολείων, ορίζοντας, προφορικά, Συντονιστή.
- Οι καθηγητές Πληροφορικής ήταν αυτοί που ανέλαβαν το ρόλο του Συντονιστή του προγράμματος, στις περισσότερες περιπτώσεις παρά τη θέλησή τους. Ο ρόλος τους περιλάμβανε απογευματινά επιμορφωτικά σεμινάρια στο Χαροκόπειο πανεπιστήμιο, γραφειοκρατικές διαδικασίες, αλλά και πολλή προκαταρκτική εργασία για την προετοιμασία του εργαστηρίου πληροφορικής ώστε να «τρέξει» το πρόγραμμα. Θα μπορούσαν, επίσης, να αναφερθούν και πολλές επισημάνσεις που μας έγιναν, σχετικά με τη διαβλητότητα του προγράμματος, την απάνθρωπη διαδικασία εγκλεισμού των επιλεγόμενων μαθητών στο εργαστήριο της πληροφορικής για 5 ώρες με ένα διάλειμμα 15 λεπτών, την απώλεια όλων των διδακτικών ωρών του μαθήματος της πληροφορικής για μια εβδομάδα κλπ.
- Οι συνάδελφοι έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην εκτενή συζήτηση που ανοίξαμε μαζί τους για το πρόγραμμα PISA. Δεν βρέθηκε κανείς να το υπερασπιστεί – αντίθετα, με τις ερωτήσεις τους και το διάλογο που ακολούθησε, η συζήτηση βάθαινε επί της ουσίας, αναδεικνύοντας το «όραμα» του ΟΟΣΑ και του Υπουργείου Παιδείας για τη φιλελευθεροποίηση της εκπαίδευσης, δηλαδή την εμπορευματοποίησή της μέσω του ανταγωνισμού, των ταξικών φίλτρων διαλογής των μαθητών και τον τεμαχισμό της σε αγορά προσόντων (κατάρτιση). Το πρόγραμμα PISA αποτελεί ένα κρίσιμο εργαλείο για αυτή τη διαδικασία, γι’ αυτό και θα έπρεπε τα σωματεία και οι συλλογικότητες του εκπαιδευτικού κινήματος να το είχαν αναδείξει εντονότερα, επιδιώκοντας την απόρριψή του από τα σχολεία.
- Ζητήσαμε από τους συλλόγους να αρνηθούν τη συμμετοχή του σχολείου τους στο πρόγραμμα. Εκεί, δυστυχώς, διαπιστώθηκε ότι οι καθηγητές παραμένουν διστακτικοί και απρόθυμοι να έρθουν σε αντιπαράθεση με τους διευθυντές τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις διαισθανθήκαμε μέχρι και κλίμα φόβου ακόμα και για να εκφραστεί, απλά, η διαφωνία με το πρόγραμμα PISA. Η απόφαση, όμως, δύο εκ των έξι συλλόγων να μη συμμετάσχουν, αποτελεί ενθαρρυντική παρακαταθήκη!
Αναλογιζόμενοι ότι η φιλελεύθερη επίθεση στη δημόσια εκπαίδευση βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο, οφείλουμε να εργαστούμε ώστε το εκπαιδευτικό κίνημα να αναθαρρήσει, να σταθεί πάλι στα πόδια του και να αναμετρηθεί με την πολιτική των προσόντων, της κατάρτισης, της μαθητείας, της κατάταξης και της αξιολόγησης, της συρρίκνωσης του σχολείου και του μορφωτικού επιπέδου της νεολαίας, αλλά και του ασφυκτικού ελέγχου μαθητών/καθηγητών.
∗ μέλος του σχήματος «Αντίσταση», Γ ΕΛΜΕ Αθήνας
