του Κώστα Κουτρουμπάκη
Ανακόλουθοι. Επιεικώς. Μεγαλόσταυρους έξω από τους οίκους του Θεού. Πέτρες εντός του οικίσκου του Αμίρ. Τσολιάδες των βιβλικών ρήσεων. «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω». Πληθωρισμός αναμάρτητων επί του βιβλικού παρόντος. Χορτάσαμε αγανακτισμένη αθωότητα.
Οι λιθοφορούντες και λιθοβάλλοντες, που για κάποιο περίεργο λόγο δεν πιάνονται εύκολα στο δίχτυ του νόμου, κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Το κολάσιμο των πράξεών τους ας απασχολήσει την δικαιοσύνη. Άλλα λαβράκια πρέπει να βγάλουμε.
Στο προσφυγικό ζήτημα η ελληνική κοινωνία τον τελευταίο καιρό κρατά επαμφοτερίζουσα στάση. Το 2015 σηκώσαμε ανθρωπιστικό τσουνάμι. Την ίδια σχεδόν στιγμή η Ευρώπη φανέρωνε το σκεπτικισμό της ενώ στις χώρες του Βίσεγκραντ σημειωνόταν υπερπλεόνασμα ξενοφοβίας και ρατσισμού. Σήμερα, με τις προσφυγικές ροές να αυξάνονται και πάλι, οι αναμάρτητοι παρατάσσονται έξω από το σπίτι του Αμίρ.
Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε σε σημείο καμπής. Τα τρομοκρατικά χτυπήματα που έχουν προηγηθεί στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έχουν αφήσει ευδιάκριτο αρνητικό αποτύπωμα· τα προγράμματα μετεγκατάστασης έχουν ουσιαστικά αποτύχει· οι πρόσφυγες έχουν εγκλωβιστεί στη χώρα μας ως παρίες, στη συντριπτική πλειονότητά τους συντηρούμενοι από επιδόματα, χωρίς δημιουργική απασχόληση και προοπτική αληθινής ενσωμάτωσης· τέλος, πολλές ΜΚΟ έχουν διαχειριστεί τεράστια χρηματικά ποσά χωρίς να έχουν προσφέρει ανάλογες υπηρεσίες. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη οικονομική δυσπραγία, δημιουργούν ένα κλίμα δυσαρέσκειας, απελπισίας· εντός του οι πρόσφυγες δαιμονοποιούνται, γίνονται αποδιοπομπαίοι τράγοι.
Ποιοι πραγματικά είμαστε; Οι εθελοντές του 2015, ο σύλλογος διδασκόντων στο σχολείο του Αμίρ που είναι «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ», οι λιθοβάλλοντες τον οικίσκο του νεαρού προσφυγόπουλου, οι σιωπηλοί συναινούντες; Όλα αυτά μαζί; Ή μήπως οι επήλυδες είναι βάρβαροι;
Ο συγγραφέας Κώστας Χατζηαντωνίου στην προσωπική του σελίδα στο Facebook σημειώνει: «Ο πραγματικός βάρβαρος δεν είναι ο Ξένος- αυτός, ίσως, ανανεώσει τον πολιτισμό μας με το σφριγηλό αίμα του και το πάθος του για Ζωή. […] Ο πραγματικός βάρβαρος σήμερα είναι ο εκφυλισμένος ημεδαπός.»
Ογδόντα χρόνια πριν ο Θεσσαλονικιός ποιητής Άνθος Φιλητάς έγραφε:
«κ’ οι λίθοι της κακίας τοποθετήθηκαν
με αρχιτεκτονικήν ακρίβεια
για την ανοικοδόμηση κτιρίων συμμετρικών
που θα στεγάσουν τις εφιαλτικές προσωπικότητες
των παρακμών
χωρίς ευθύτητα προοπτικής καμία.»
Ο εκφυλισμένος ημεδαπός, ο σιωπηλός συναινών, που δεν εναντιώνεται στη βαρβαρότητα από αναλγησία ή φόβο, αυτός στήνει το σκηνικό, αυτός οπλίζει με λίθους τας χείρας των αναμάρτητων.
Οφείλουμε να σταθούμε απέναντι στην εκφυλιστική μας ασθένεια, να ορίσουμε ξανά τον απελπισμένο εαυτό μας, την ανάγκη μας για ζωή. Χάνεται αυτή, ευτελισμένη «στων σχέσεων και των συναναστροφών την καθημερινήν ανοησία», όπως έγραφε κι ο Αλεξανδρινός.
Οι παρακαταθήκες μας είναι ισχυρές. Ευτυχώς. «Με την αγάπη / θα σηκώσουμε την απελπισία μας / απ’ τ’ αμπάρι του κορμιού.» – Νίκος Καρούζος, «Αγαπώ, άρα υπάρχω» – Νικηφόρος Βρεττάκος, «Ου συνέχθειν αλλά συμφιλείν έφυν» – Σοφοκλής. Αυτά μόνο ως αρχή. Ο κατάλογος είναι ατελεύτητος.
Μόνο με την αγάπη μπορούμε να σπάσουμε την κρούστα και να καταδυθούμε στην ουσία των πραγμάτων. Αυτή, σύμφωνα με τον Κώστα Χατζηαντωνίου, είναι το αίτημα του Προσώπου: «Είναι η παρουσία του δεύτερου προσώπου, είναι το Εσύ που προηγείται και δίνει νόημα στο Εγώ. Δεν υπάρχω παρά στο μέτρο που υπάρχω για τον Άλλο. Να Είσαι σημαίνει Ν’ Αγαπάς. Και γι’ αυτό η μεγαλύτερη σκληρότητα του σύγχρονου κόσμου είναι που πριν πεθάνουμε, έχουμε πάψει να υπάρχουμε. Έχουμε πάψει ν’ αγαπούμε τον Άλλο.»
«(Πολύ ρομάντζο όλα αυτά, συναισθηματικά, λες και δεν το ξέρω, / Κι η ζωή θέλει σκληρότητα —μένα μου λες— και «ρεαλισμό» κυρίως)» θα σημείωνε ο αφηγητής του «Αισθηματικού Διηγήματος» του Μανόλη Αναγνωστάκη.
Αφελείς. Ας χαρακτηριστούμε. Αφελείς ή «επίδοξοι σωτήρες». Καλύτερα από το «πολύ νωρίς ανανήψαντες» ή το «προώρως λογικευθέντες».
Να Είσαι σημαίνει Ν’ Αγαπάς. Και Να Ονειρεύεσαι. Και Να Αγωνίζεσαι.
Νοέμβριος 2017
Ο Κώστας Κουτρουμπάκης είναι φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
